«Ag . در اتصالات الكتريكي، آلياژهاي لحيم كاري سخت، محلول هاي عكاسي، جراحي و آبكاري به كار مي رود، نقره به ماه منسوب است.»

          انسان كاربرد نقره را براي ساخت ظروف و زيور آلات عملاً به موازات طلا و يا شايد قدري ديرتر از آن شروع كرده است. از اواخر هزاره چهارم و اوايل هزاره سوم پيش از ميلاد، بشر نقره را مي شناخته. آثار نقره اي كه از سيلك به دست آمده قدمتشان به 4000 سال پيش از ميلاد مي رسد. با اينكه نقره مانند طلا و مس در طبيعت به طور خالص يافت مي شود ولي بيشترين نقره از سنگهاي سرب مانند گالن، استخراج شد ه است.

          نحوه استخراج نقره در دوران باستان به اين شكل بوده كه نقره و احتمالاً طلاي موجود در سنگ سرب در فرآيند احيا، در سرب حل و سپس محلول طلا، نقره، سرب جدا مي شده اند. تفكيك طلا و نقره از يكديگر نيز به اين صورت بوده كه محلول مذاب طلا و نقره را در آب مي ريختند كه به صورت دانه – دانه در مي آمده پس محلول جامد را با نمك معمولي و خاك رس مخلوط و به وسيله زغال چوب، آن قدر مي گداختند تا نقره به صورت كلر در متصاعد و جذب خاك رس شود و فقط طلا باقي مي مانده. اشياي نقره اي زيادي از جمله زيور آلات، مسكوكات و ظروف از دوران باستان در ايران پيدا شده است. تصوير (12و13)

نتيجه گيري

          دركتابها دليل اينكه بشر ابتدا مس را شناخت ، قابليت چكش كاري و شكل پذيري مناسب آن و همچنين در دسترس بودن به طور خالص در طبيعت ذكر شده ولي من فكر مي كنم علل آن علاوه بر موارد ذكر شده فراواني معادن مس در ايران و جهان و بخصوص به علت رنگ زيباي آن مي باشد. با اينكه اكثر محققين مس را اولين فلز شناخته شده دانسته اند ولي عده كمي از محققين هم گفته اند بشر طلا را براي اولين بار مشاهده كرد. من فكر مي كنم كه طلا زودتر يافت شده ولي به خاطر كم بودن طلا و نياز مردم آن زمان به ساخت اشياي آشپزخانه و وسايل كاربردي زندگي كم تر مورد استفاده قرار گرفته مگر در ساخت زينت آلات كه البته مدركي هم در دست نيست. پيشنهاد من به افرادي كه مي خواهند راجع به فلز كاري تحقيق كنند اين است كه موضوع خود را به يك فلز خاص از ابتداي پيداش آن تا عصر حاضر اختصاص دهند   يعني روند تكامل يك فلز خاص در حدود 7000 سال بررسي شود با چنين موضوعي اطلاعاتي را جمع آوري مي كنند كه تا بحال به طور جامع وجود نداشته است.

پي نوشت

(1)  بيك محمدي، حسن1382 مقدمه اي بر جغرافياي تاريخ ايران،دانشگاه اصفهان ص 63.

(2)  توحيدي ، ناصر1364 سير تكاملي آهن و فولاد در ايران و جهان،امير كبير ص 33.

(3)  فرهنگ، پرويز1379 فرهنگ بزرگ متالوژي و مواد ،دنيا ص 250.

(4)  فرهنگ ، پرويز1379 فرهنگ بزرگ متالوژي و مواد،دنيا ص 158.

(5)  فرهنگ، پرويز1379 فرهنگ بزرگ متالوژي و مواد،دنيا ص528.

(6)  فرهنگ، پرويز1379فرهنگ بزرگ متالوژي و مواد،دنيا ص 443.

(7)  توحيدي ، ناصر1364 سير تكاملي آهن و فولاد در ايران و جهان،امير كبير ص 45.

(8)  فرهنگ، پرويز1379 فرهنگ بزرگ متالوژي و مواد.دنيا

فهرست منابع

1. احساني، محمد تقي.(1368). هفت هزار سال هنر فلزكاري در ايران. تهران : انتشارات علمي و فرهنگي
2. بيك محمدي، حسن. (1382) . مقدمه اي بر جغرافياي تاريخي ايران. دانشگاه اصفهان
3. پوپ،آرنور،شاهكار هاي هنر ايران،پرويز ناتل خانلري
4. پيرنيا،حسن،تاريخ ايرانباستان،تهران،ابن سينا
5. توحيدي، ناصر. (1364). سير تكاملي آهن و فولاد در ايران و جهان. امير كبير
6. فرهنگ ، پرويز. (1379). فرهنگ بزرگ متالوژي و مواد. دنيا
7. وولف، هانس اي. (1372) صنايع دستي كهن ايران. دكتر سيروس ابراهيم زاده. انتشارات و آموزش انقلاب اسلامي.
8. دفتر تاليف و برنامه ريزي درسي آموزشهاي فني و حرفه اي.(1378). تاريخ هنر ايران. سازمان پژوهش و برنامه ريزي آموزشي.
9. دفتر تاليف و برنامه ريزي درسي آموزشهاي فني و حرفه اي،1379،سيبر هنر در تاريخ(1)،سازمان پژوهش و برنامه ريزي.

«Au، عنصر فلزي با قابليت چكش خوري و نرمي زياد و در برابر اكسايش و بسياري از خورنده ها مقاوم و معمولاً آن را با نقره و مس آلياژ مي كنند. طلا به ستاره خورشيد منسوب است»(6)

عده اي از محققين بر اين عقيده اند كه بشر اولين بار طلا را در ماسه هاي كنار رودخانه ها يافت. اما هنوز كاملاً مشخص نشده و همه محققين به يك اتفاق نظر نرسيده اند كه بشر ابتدا طلا را شناخت يا مس را، هر دوي اين فلزها به صورت خالص در طبيعت موجودند .مس در طبيعت بسيار زياد است اما طلا بيشتر جلب توجه مي كند. برخي از محققين بر اين عقيده اند كه مصريان اولين مردمي بودند كه سنگهاي طلا دار را استخراج كرده اند.

          «پير روسو در كتاب تاريخ صنايع مي نويسد: 5 هزار سال پيش، در كشور سومريها، واقع در بين النهرين، طلا به مراتب بيشتر از امروز رايج و متداول بود.»(7) مداركي بدست آمده كه بااستناد به آنها مي توان گفت استخراج طلا و ساختن اشياي طلايي در ايران نيز قديمي مي باشد. معادن طلا و وسايل لازم براي شستشوي آن در موته كه بين كاشان و اصفهان قرار دارد ، كشف شده اند اما تاريخ قدمت آنها مشخص نيست. طلا به علت خلوص شيميايي و فيزيكي كه دارد در محيط طبيعي، پايدار مي باشد. استخراج طلا ي خالص از سنگهاي همراه آن آسان است. از قديمي ترين روشهاي استخراج و تلخيص طلا اين بوده كه پس از آسياب كردن سنگها طلا دار آنها را در آب جاري مي شويند، رسوبات و شن و ماسه كه سبك  تر از طلا مي باشند شسته مي شوند ولي طلا كه سنگين است ته نشين شده و به صورت خالص باقي مي ماند. در هزاره سوم پيش از ميلاد در ايران از طلا براي ساخت زينت آلات استفاده مي كرده اند. مردم در زمان باستان به زيور آلات، روكش كاري ظروف و تزئين درهاي معابد با طلا علاقه مند بوده اند.

          آثار هنري زيادي از طلا در تپة مارليك و چراغعلي تپه پيدا شده است كه در جهان معرف مي باشند.

          با كشف جام جنسلو در جنوب درياچه اروميه و جام هاي زرين مارليك در دره گوهر رود در شمال غربي رشت و نيز جام هاي طلاي كلار دشت مازندران باستان شناسان به اين نتيجه رسيدند كه در اين مناطق امير نشين هايي وجود داشته كه در هزاره اول پيش از ميلاد از هنر و فرهنگ بالايي برخوردار بوده اند. تزئينات ظروف طلايي نيز هنر ظريف و غناي ذوقي آنان را نشان مي دهد. بر روي اين ظروف از شكل حيوانات هم استفاده مي شده. تصوير (10 و 11)

در تپه مارليك در چند گور علاوه بر جام و ظروف، اسلحه و دكمه هاي زرين هم يافت شده است.

«Fe ، فلزي سنگين مايل به سفيدي و يكي از فراوان ترين عناصر فلزي است كه به ميزان وسيعي در نقاط مختلف زمين پراكنده است. حدود 6/4 درصد پوسته زمين را تشكيل مي دهد و يكي از مهمترين فلزات است. فلز آهن به عطارد (مارس) منسوب است و به سه شكل آلفا، گاما و دلتا و پايه انواع فولادها و چدنها و ماده اصلي در بسياري از نيازهاي هوا نوردي ، كشاورزي، خودرو، مهندسي شهري، الكتريكي، دريايي و مكانيكي و به ميزان وسيعي در لوازم بهداشتي و كارهاي مهندسي آب به كار مي رود. آهن به صورت خالص به طور تصادفي در شهاب سنگها يافت مي شود ولي بيشترين منبع عمده آن كانه هاي اكسيدي است.»(5)

آهن كه جزو فلزاتي است كه دردوران باستان شناخته شده است، در بين فلزات از نظر تنوع كاربرد در زندگي براي ساخت ابزار و ماشين آلات مخصوصاً در دوره جديد همواره مقام اول را داشته است. عصر آهن از هزاره دوم پيش از ميلاد آغاز شد. بشر اوليه آهن را به صورت نسبتاً خالص از طريق سنگهاي آسماني مي شناخته و در دسترس داشته است. چون آةن قابليت احيايي همجون مس داشته معمولاً در دوران باستان در فرآيندهاي توليد مس و سرب بدست مي آمده است. با توجه به اين سهولت احياي آهن احتمالاً علت بكارگيري متاخر آن سختي آن بوده كه بشر در آن دوران نيروي لازم براي شكل دادن به آهن را نداشته است. به همين دليل ذوب سنگهاي آهن در دوران باستان انجام نشده است، با اينكه هيتيان و مردم متياني در غرب ايران از 1500 سال پيش از ميلاد آهن را شناخته بودند ولي از اين فلز تا حدود 7 قرن پيش از ميلاد استفاده كامل نمي شد.

اولين اشياي آهني در نيمه دوم هزاره سوم پيش از ميلاد يافت شدند كه فقط زينتي بودند ولي بعد از آن تا 7 قرن پيش از مسيح شي آهني بدست نيامده است. 

« اصولاً آلياژ مس و قلع است ولي در سالهاي اخير به شماري از آلياژهاي برمبناي مس محتوي و مقدار كمي قلع، اگر وجود داشته باشد، و نيز مفرغ آلومينيم، مفرغ منگنز، مفرغ فسفر، مفرغ بريليم ، مفرغ سيلسيم و غيره و به طور خلاصه، آلياژ غني از مس غير از برنج اطلاق مي شود، وجود روي در مفرغ ريخته گري را تسهيل مي كند و براي مجسمه سازي تا 5 درصد اضافه مي كنند.»(4)

          همزامان با حياي سنگ مس و سنگهاي همراه آن دركوره ها، گاهي فلزات و يا آلياژهايي كه داراي نقطه ذوب پاييني هستند ناخواسته ذوب و در ته گودالها و يا  كوره ها جمع مي شدند كه به اين صورت انواع مفرغ ها توليد شده اند.

          از دشتهاي شمالي قبايل مهاجر ، ميتاني، هيتيت و كاسي كه نژادشان از قفقاز بود بر لرستان فعلي مهاجرت كردند . كاسي ها پس از مهاجرتشان به لرستان در دوره هاي سرسبز كوه هاي زاگرس ساكن شدند. اين اقوام در سوار كاري تربيت اسب از مردم آريايي ماهرتر بودند. و همين اقوام بودند كه نژاد اسب اصيل را كه برتري فوق العاده اي داشت با خود به ايران آوردند.

          اين مهاجران كه از 2500 سال پيش از ميلاد در هنر مفرغ ريزي مهارت داشتند پس از مهاجرتشان كه پيش از هزاره دوم قبل از ميلاد روي داد، هنر مفرغ لرستان را صورتي تازه بخشيدند تصوير (9و8و7) محصولات مفرغي اين زمان به دليل علاقه اي كه اين اقوام به سوار كاري و تربيت اسب داشتند در قالب اشيايي همچون لگام، مهار اسب، حلقه هاي زين و ركاب و ساير افزارهاي اسب و نيز سلاح هاي دستي و شمشير و مخصوصاً بت هاي مختلف بود. علاقه اين اقوام به اسب در تزئينات اين ابزارها هم اثر گذاشته و بر روي اين ابزار صورت اسب ديده مي شد. در فاصله سالهاي 1100 – 700 پيش از ميلاد در مفرغ سازي لرستان، تغييرات تازه اي رخ داد. اين رونق و تازگي به دليل مهاجرت اقوام ديگري از قفقاز بود كه به علت مهارت بيشتر اين مردم به هنر مفرغ سازي تحولي در اين هنر به وجود آوردند. مردم لرستان متكي به قدرت آسماني بودند و زندگي اين جهان خود را صرف تهيه مقدمات مرگ و زندگي در جهان بعدي مي كردند.

          از خصوصيات جالب اين هنر تزئينات بت هاي مفرغي است كه با الهام از سحر خدايان اساطيري و نقش خلاقه آن ها ممزوجي از تجسم اشكال جانواران و انسان بود كه به صورت بت هاي مختلف پرستيده مي شد و يا براي مداواي روحي و جسمي بيماران به كار مي رفت. اصولاً در اين عصر، مفرغ كاران لرستان باالهام از نسل هاي پيشين در تجسم اشكال خدايان اساطيري، غالب بت ها و مجسمه هاي كوچك و بزرگ مذهبي و همچنين اشكال و صور گوناگون را بر روي ظروف فلزي و به دستور متوليان دين مي ساختند.

          در گورهاي بزرگي كه سنگي بودند سواركاران را يا به صورت فردي و يا جمعي با اسب و لگام و آلات مفرغي دفن مي كردند. همچنين از اين گورها انواع سلاح ، پيكان، خنجر، و ... و اقسام بت هاي مفرغي بوده است.

          در گور زنان هم زينت آلات فلزي به ويژه از جنس مفرغ از جمله دست بند ، گل كمر، سنجاق هاي سري كه شبيه سر جانوران بوده ، پيدا شده است. در گورستان سيلك اشياي مفرغي فراوان مانند زيور و سلاح و دهنه اسب يافت شده است كه متعلق به 1200 تا 1000 پيش از ميلاد است. و همچنين در مناطق ديگري غير از لرستان اشياي مفرغي از اواخر هزاره سوم قبل از ميلاد يافت شده.

          با توجه به اين اشياء مفرغي يك مسئله مورد ابهام است كه چرا باستان شناسان تمام مفرغهايي را كه از اواخر هزاره سوم به بعد پيدا شده متعلق به يك قوم مي دانند در صورتي كه مدركي در دست نداريم كه اين مطلب را تاييد كند كه قوم مشخصي در حدود 2500 سال در اين ناحيه مي زيسته است.

« Cu . فلزي است به رنگ عنابي روشن ميخكي، بسيار نرم، با قابليت هدايت حرارتي الكتريكي خوب. مس و طلا دو فلز منحصراً رنگي هستند. مس ، يكي از چند فلز اصلي محدودي است كه به شكل خالص و به مقدار زياد در طبيعت يافت مي شود و مانند طلا از اولين فلزاتي است كه بشر آنرا شناخته است (...) كليه عمليات سرد كاري، مس را سخت و استحكام كششي آن را افزياش و در عين حال، نرمي آنرا كاهش و قابليت هدايت آن چند درصدي كم مي شود. تا بكاري، نرمي آنرا تجديد و امكان سرد كاري بيشتري را به وجود مي آورد. مس با قلع، سري آلياژهاي مفرغ (Bronze) را تشكيل مي دهد.» (3)

          مس اولين فلزي است كه انسان اوليه آن را براي ساختن وسايل مورد نياز خود به كار گرفت. مس در طبيعت به رنگهاي سبزي مالاكيت، لاجوردي و نيلي، رنگ طلايي كلكو پريت و مس سرخ خالص ديده مي شود. انسان آن عصر با ضربه زدن به مس خالص و سنگهاي آن متوجه تغييرات در شكل آنها شدند و به قابليت چكش خواري و شكل پذيري مس پي بردند. تصوير(6) كاوش هايي كه محققان در ايران به عمل آوردند به اين نتيجه منجر شده است كه دره ها در پايان عصر نوسنگي روبه خشكي گذاردند و مردم ناگزير در دشتها جاي گرفتند كهن ترين نقطه مسكوني كه در اين دشت تشخيص داده اند سيلك در نزديكي كاشان مي باشد. در اين ناحيه كه معمولاً كهن ترين صنايع دستي ايران در آن پيدا شده، آثار فلزي تدريجاً در اواخر هزاره پنجم پيش از ميلاد پديد مي آيند. اين ابزارها از مس چكش خورده درست مي شدند. زيرا مردم آن زمان تازه با خواص فلزات آشنا شده بودند و مي دانستند كه مس نرم و چكش خوار است ولي هنوز با ريخته گري فلزات آشنا نشده بودند. بنابر دستاوردهاي محققين، دو شيء بدست آمده از تپه سيلك در نزديكي كاشان كه عمرشان به 4000 تا 4500 سال پيش از ميلاد مي رسد، به عنوان قديمي ترين اشياء مسي بدست آمده از معدن ايران شناخته شده اند.

          از كاوش هاي انجام شده در تل ابليس كه در كنار رودخانه لاله زار در 100 كيلومتري جنوب غربي كرمان واقع شده است، اشياي مسي يافت شده است كه متعلق به 4083 پيش از ميلاد مي باشد. مردم تل ابليس، در نتيجه نزديكي با معادن مس، از 7000 سال پيش از ميلاد ساخت اشياي مسي و نحوه استفاده از آن را مي دانستند.

          اشياي مسي كه از حاشيه دشت لوت به دست آمده، متعلق به اواخر هزاره چهارم و اوايل هزاره سوم پيش از ميلاد مي باشد. اين اشياء پيشرفت هنر فلزكاري را در هزاره سوم پيش از ميلاد نشان مي دهد.

          بشر با تجاربي كه از پختن سفال بدست آورده بود ريخته گري مس را هم فراگرفت، در اجاقهاي معمولي كه دما از 700 تا 600 درجه سانتيگراد تجاوز نمي كند، احياي سنگهاي اكسيدي و كربنات مس امكان پذير مي باشد. در نتيجه احياي اكسيدهاي فلزات زودتر از ريخته گري و ذوب آنها انجام مي شده.

          ابتدايي ترين روشي كه براي ساختن اشياي مسي از طريق ريخته گري، به كار گرفته شد به اين شكل بود كه ابتدا مس را ذوب مي كردند سپس آنرا بر روي ماسه هاي مسطح مي ريختند و پس از انجماد، آن را به روش چكش كاري به شكل دلخواه در مي آوردند. به تدريج كه تجربه بشر بيشتر و علم او افزون تر گشت، قالبها به ترتيب از ماسه، سنگ و سفال ساخته مي شده اند. قالبهاي ماسه اي فقط يك بار قابل مصرف بوده اند در صورتي كه قالبهاي سفالي، داراي طول عمري مضاعف بوده اند ولي پردوام ترين قالبها ، قالبهاي سنگي بوده اند.

قديمي ترين آثار هنري كه انسان خلق كرده است در منطقه حاصلخيزي از خاورميانه كه از شمال كرانه هاي درياي مديترانه و كوههاي آناتولي و از جنوب، رودهاي دجله و فرات را در بر مي گيرد، شناخته شده است. در اين منطقه حاصلخيز آثار انسانها در دوران مس قديم و دوران مفرغ از زير خروارها خاك پيدا شده است. اولين نشانه هاي بكار گيري مس خالص براي ساختن وسايل و ابزار صنعتي كه به روش چكش كاري سرد شكل گرفته در آناتولي در مجاروت معادن غني مس يافته شده است. در دروان باستان مس در اروپا بيشتر براي توليد مفرغ جهت ساختن ناقوش كليسا ها و زينت آلات و مسكوكات به كار مي رفته است.

          در قرون وسطي مس بيشتر براي توليد مفرغ استفاده مي شده است. در مورد كشف مس براي اولين بار در بين باستان شناسان اختلاف نظر وجود دارد. مثلاً به گفته لوكاس ، مس براي اولين بار به دليل وجود معادن به وسيله مصريان كشف شده است. آثار زيادي در مصر پيدا شده است كه متعلق به دوران باستان مي باشد. در تصوير (4) يك اثر هنري مسي ديده مي شود كه مربوط به 3100 پيش از ميلاد است ولي مشخص نشده كه اين كار از طريق چكش كاري مس ساخته شده يا بر اثر ريخته گري و ذوب آن.

          گرچه برخي از محققين معتقدند كه در ميان فلزات اولين بار ذرات براق طلا توجه مردم را به خود جلب كرد ولي در اين زمينه اشياي طلايي پيدا نشده كه ثابت كند طلا قبل از مس به كار گرفته شد از طرفي چون مس در طبيعت به وفوريافت مي شود و از طرفي ديگر چون در درجه حرارت محيط، قابليت چكش كاري مناسبي دارد به همين دليل بشر براي اولين بار مس را مورد استفاده قرار داد. تاريخ ساخت اولين اشياء مسي كه در اثر چكش كاري مس سرد ساخته مي شده اند در جهان نا مشخص است.

          احداث كوره هاي سفالپزي براي تامين درجه حرارت بالا، از نيمه دوم هزاره 5 پيش از ميلاد كه از جمله در جعفر آباد آغاز شد مقدمه اي شد براي احداث كوره هاي مناسب براي توليد فلزات. به اين ترتيب با توجه به تجربه اي كه بشر از پختن ظروف سفالي به دست آورد موفق شد فلزات و در درجه اول مس را در ظروفي از جنس سفال ذوب كند و به روشهايي ابتدايي و سايل مورد نياز خود را بسازد.

          مدارك باستان شناسي اين مطلب را تاييد مي كنند، كه شمال و مركز ايران از قديمي ترين و ابتدايي ترين مراكز صنايع فلز كاري بوده است ايران جزو اولين كشورهاي توليد كننده و مصرف كننده وسايل مسي بوده است. كه ابتدا اين واضح است كه بشر در مكاني مي توانست فلز را بشناسد و آن را بكارگيرد كه در آن منابع فلزات وجود داشته باشد. و ايران به طور طبيعي ذخاير بزرگي از كانيها را دارا مي باشد. ايران داراي منابع سوخت فراواني در كوه هاي البرز، حاشيه كوير و در انارك، در نزديكي كرمان ، جيرفت و اهر مي باشد البته اين نكته قابل ذكر است كه تمدن هاي مصر، بابل، هند و جيحون نتوانسته اند خود را در رديف اولين فلز كاران جهان باشند. حفاريهايي كه در اين مكان ها انجام شده است نشان داده كه فلز كاري در اين كشورها نسبتاً دير شروع شده است در نيمه دوم هزاره چهارم پيش از ميلاد مس را با گداختن از كاني جدا مي كردند و بعد به شكلي كه مي خواستند در مي آوردند. ابزار مسي كه از اين زمان بدست آمده مقادير مختلفي از طلا و نقره ، سرب، آنتيموان، آهن، نيكل و قلع را دارا مي باشند كه مي توان چنين نتيجه گرفت كه صنعتگران آن زمان براي بدست آوردن مس سنگهاي فلزي مختلف را آزمايش مي كرده اند و بدين گونه به طور اتفاقي آلياژهاي مس را توليد كرده اند.

بر اساس مدارك با ستانشناسي، در حدود 15 هزار سال قبل، فلات ايران يك دوره نيمه خشك را پشت سر گذرانده كه اين تغيير آب و هوا و خشكي، در شرايط انساني اين فلات تاثير گذاشته است، در اين دوره ساكنين اين فلات، غارنشين بوده اند و از طريق شكار غذاي خود را از دامنه هاي شمالي البرز، رودهن آبعلي، دره هاي جاجرود، شمال شرقي شوشتر و كوههاي بختياري تهيه مي كرده اند. در هزاره پنجم قبل از ميلاد ساكنان فلات ايران علاوه بر غارها و مناطق كوهستاني در نواحي جلگه اي، دشتي و تپه اي نيز زندگي مي كرده اند. در هزاره پنجم قبل از ميلاد در ادامه دوران نيمه خشك در سواحل شمالي و غربي درياچه ها كه به علت رسوبات رودخانه ها حاصلخيز بودند، كم كم مراتع وسيعي ايجاد شد و در پي آن حيوانات نواحي كوهستاني به اين مناطق كوچ كردند و شكارچيان نيز به دنبال حيوانات حركت به سوي دشتها را آغاز كردند. بنابه گفته محققين از اين زمان، نخستين تمدنها در داخل فلات ايران به وجود آمدند تصوير (1).

          هر چند كه در تمام ايران تحقيقات باستان شناسي انجام نشده ولي كاوشهاي انجام شده در مناطقي مثل سيلك كاشان، اطراف قم، ري، ساوه تپه حصار دامغان نشان مي دهد كه از ظروف سفالي ناموزون و دودزده و همچنين از ظروف مسي چكش خورده استفاده مي شده . نقشه ايران باستان در تصوير(2) و (3) ديده مي شود و مناطقي كه در آن  فلز كاري بوده است با علامت × مشخص شده اند.

          « در هزاره چهارم قبل از ميلاد به ساخت آجرهاي صاف و مستطيل شكل با خاك نرم و تزئين خانه ها با رنگهاي قرمز و سفيد و نصب دروپنجره كوچك و كوتاه منتهي مي گردد. در اين دوره انسان از مس چكش خورده استفاده مي كرده و در برخي از نقاط از جمله شهر سوخته اشياء و سنگهاي قيمتي را مي شناخته و با همسايگان خود مبادلات تجاري نيز داشته. » (1)

در اين مقاله كه سير تكاملي هنر فلزكاري را از حدود 5 هزار سال پيش از ميلاد تا برپائي سلسله هخامنشيان بررسي مي كند به شرح اين قضيه پرداخته شده كه چگونه شد كه بشر فلز را شناخت و آن را به كار گرفت و در كدام قسمت جهان ابتدا فلزات را مورد بهره برداري قرار داده اند. از آنجايي كه در اين مقاله فلز كاري بيشتر از لحاظ هنري بررسي شده فلزاتي مورد بررسي قرار گرفته اند كه جنبه هنر كاربردي آنها بيشتر بوده است. در ابتداي بررسي هر فلز (عنصر فلز) توضيحي از خود آن فلز از كتاب 89 فرهنگ بزرگ متالوژي و مواد ارائه شده كه در ابتدا شناختي راجه به شكل ظاهري و خواص هر فلز را در اختيار خواننده قرار مي دهد. با مطالعه چهار كتاب معتبر فلز كاري كه در ايران موجود مي باشد و همچنين مطالعه چند سايت اينترنتي با تاريخ ها و مطالب ضدو نقيضي كه حتي در خود يك كتاب هم بسيار ديده مي شد مواجه شدم و سعي كردم اطلاعاتي را در اين مقاله بياورم كه قابل استدلال باشد و امكان پذير است كه آنها را با مطالب و تاريخهايي كه در كتابهاي ديگر است ، استدلال كرد.

كليد واژه ها : قدمت، محققين، فلز، استخراج، اشياء.

مقدمه

          صنايع دستي ايران خصوصاً هنر فلز كاري در زمان گذشته سر آمد تمام جهان بوده است.

          بشر كه ابتدا وسايل مورد نياز خود را از خاكي كه كاملاً راحت در اختيارش بود تهيه مي كرد كم كم متوجه فلزاتي شد كه در طبيعت بارنگهاي زيبا، متفاوت و درخشان جلب توجه مي كردند اين مردم توانستند با سخت كوشي و روح آفرينشگري خود آثاري جاودان بر جاي بگذارند. آثاري كه تمدن و هنر خاص ايراني را نشان مي دهد و توانست بر فرهنگ و تمدن جهان نيز تأثير بگذارد.

• رواج اين باور غلط كه ضريب هوشي نوزادان حاصل از سزارين بالا تر است در حالي كه ضريب هوشي ارتباطي با نحوه تولد نداردوحتي در مواردي تحقيقات ثابت كرده است كه ضريب هوشي نوزادان زايمان طبيعي بالا تر بوده است فقط ممكن است به علت نرمي استخوانها كمي كشيدگي طبيعي در سر كودك ايجاد شود كه در عرض يكماه با رشد كودك بر طرف مي شود.
• اعتقاد به اين مسئله كه ضربه هاي زايمانها مختص زايمان طبيعي است در حالي كه فلج اعصاب بازوئي وشكستگي جمجمه وساير استخوانها درسزارين شيوع زيادي دارد.وفشاروارده بر قفسه سينه در زايمان طبيعي به خروج مايعات از ششها كمك كرده و باعث تنفس عميق وباز شدن كامل ريه ها مي شودوفشار وارده ناشي از عبور از كانال زايمان جنين را براي تطابق با محيط آماده مي كند.
• تمايل به بستري شدن در بيمارستانهاي خصوصي
• مورد پسند بودن روش سزارين بين دوستان وآشنايان
• انتخاب زمان زايمان با بر نامه ريزي قبلي
• سنجش علاقه همسر به مادر باردار
• نا شناخته بودن روشهاي كاهش درد زايمان
• افزايش سن بچه دار شدن در زنان
• كاهش تعداد باروري ها

در ايران استان قم با 4/44% بالاترين درصدوسيستان وبلوچستان با 3/4%پايين ترين آمار سزارين رادارا هستند واين نشان دهنده ي تاثيرعوامل اقتصادي واجتماعي وفرهنگي به عنوان فاكتورهاي مهم در شيوع سزارين مي باشد.

عوارض سزارين به گفته دكتر علي دباغ سر پرست اداره نظارت بر درمان وزارت بهداشت ودرمان وآموزش پزشكي جراحي سزارين 70عارضه دارد مهلك ترين آن مرگ در اثرعفونت وخونريزي است ساير عوارض عبارتند از:

• مورتاليته وموربيديته مادر وجنين كه هر دو از عوارض جراحي هاي بزرگ هستند
• احتمال عفونت وآمبولي افزايش مي يابد
• چسبندگي احشاءونازايي كه از عوارض دراز مدت محسوب مي شود
• خونريزي زيادتقريبا دو برابر زايمان طبيعي
• بالا بودن امكان آسيب به مثانه وروده ها
• افزايش خطرمرگ جنين درزايمان بعدي به علت تاثير منفي ترميم رحم بر عملكرد جفت
• شايع تر شدن مرگ نوزاد به علت بي دليل يا قبل از موقع بودن سزارين
• شيوع افسردگي پس از زايمان در جراحي سزارين
• تاثير منفي بر شيردهي مادر به علت مصرف آنتي بيوتيك هاوداروهاي خاص جراحي

با وجود اين عوارض ميزان جراحي هاي سزارين در سال 79 حدود35% بوده كه در سال 82 اين ميزان به سرعت افزايش يافته به طوري كه در بيمارستان هاي دولتي دانشگاهي 29%   دولتي غيردانشگاهي 46%ودربيمارستانهاي خصوصي 88%زايمانهابه شيوه سزارين بوده است چه بايد كرد؟

چون انگيزه ي اصلي تمام مادران در انتخاب سزارين كاهش درد است پس تنها چاره ي كنترل معرفي روشهايي است كه درد زايمان را كاهش دهد. روشهايي كه امروزه با عنوان روشهاي زايمان بي درد معرفي مي شوند ولي متاسفانه آگاهي مادران وجامعه از آنها بسيار اندك است

زايمان درآب

زايماني كه در آن مادر به هنگام زايمان يا مدتي قبل از آن داخل آب شده ووضع حمل را داخل آب انجام ميدهد

تاريخچه زايمان در آب بسيار قديمي وبه گزشته هاي دور بر مي گردد

اولين بار در سال 1584 ميلادي در فرانسه خانمي فرزند خود را در داخل چشمه آب گرمي به راحتي و با درد بسيار پايين به دنيا آورد.

در سال1984 در كنگره جهاني مامايي اين موضوع به صورت علمي مطرح شد و در كشورهاي مختلف نظير امريكا واسكانديناوي و... رواج يافت.

در حال حاظر در دانشگاه سيدني 60% موارد زايمان به صورت زايمان در آب انجام مي شود. اين روش در صورتي قابل اجراست كه مادر از نظر شرايط فيزيكي  وپزشكي توان زايمان طبيعي بدون مشكل را داشته باشد.

بافتهاي پوششي بدون عروق هستند و تغذيه آنها از طريق انتشار صورت مي‌گيرد. در مورد عصب‌گيري بافتهاي پوششي ، در اکثر بافتها شاخه انتهايي اعصاب حسي پس از عبور از غشاي پايه به حد فاصل سلولهاي پوششي نفوذ مي‌کند.

تجديد و ترميم بافتهاي پوششي

سلولهاي بافت پوششي عمر محدودي دارند و بطور مداوم سلولهاي از بين رفته بوسيله سلولهاي جديد جايگزين مي‌شوند. در بافتهاي پوششي مطبق ، عمدتا سلولهاي طبقه قاعده‌اي يا بازال که بر روي غشاي پايه قرار دارند تقسيم مي‌شوند و سلولهاي ريخته شده را جايگزين مي‌کنند. در اپي‌تليومهاي ساده مانند پوشش لوله‌هاي گوارش ، سلولهاي متمايز نشده معيني پس از تکثير و تمايز ، سلولهاي از بين رفته را جايگزين مي‌نمايند.

بافت پوشش غده‌اي

طرز تشکيل غدد در مرحله جنيني بدين ترتيب است که در محل تشکل غده ، سلولهاي طبقه قاعده‌اي تکثير يافته و به صورت جوانه‌اي به بافت مزانشيم زيرين خود نفوذ مي‌نمايد که قسمت انتهايي آن پس از متسع شدن، ناحيه مترشحه غده را بوجود مي‌آورد. در غدد مترشحه خارجي ، ساقه اتصالي کاناليزه شده و مجراي ترشحي را بوجود مي‌آورد که ترشحات غده را به سطح اپي‌تليوم هدايت مي‌کند. در غدد مترشحه داخلي ، ساقه اتصالي تحليل رفته و ارتباط غده تشکيل شده با اپي‌تليوم از بين مي‌رود و در اين نوع غدد ترشحات از طريق خون به قسمتهاي مورد نظر حمل مي‌گردد. غده‌ها از نظر نحوه ترشح شامل غدد مروکرين مانند پانکراس ، غدد آپوکرين مانند غدد عرق و هولوکرين مانند غدد چربي در پوست ، مي‌باشند.

تحت برخي شرايط يک نوع بافت پوششي ممکن است به نوع ديگري تغيير يابد، که اين حالت را متاپلازي (Metaplasia) مي‌نامند. مثلا بافت پوششي مطبق کاذب مژکدار مجاري تنفسي در افرادي که دخانيات مصرف مي‌کنند به سنگفرشي مطبق تبديل مي‌شود. اين تغيير با برطرف شدن شرايط نامناسب و يا درمان ، قابل برگشت مي‌باشد. بافتهاي پوششي ممکن است بطور غير طبيعي ولي کنترل شده تکثير يابند که اين حالت را ديسپلازي (dysplasia) مي‌نامند که مقدمه‌اي بر پيدايش سرطان در بافت مي‌باشد.

اختصاصات سطوح راسي سلولهاي پوششي

به جز چند مورد استثنا ، سطح راسي به سطحي گفته مي‌شود که در تماس با حفره وسطي ارگانهاي توخالي قرار دارد. از مهمترين ويژگيهاي اين سطح پيدايش برآمدگيهاي ريز و انگشت مانند در آن است که سه دسته هستند. ميکروويليها زوايد بسيار ريز به طول 1 - 0.5 ميکرومتر هستند که در پوشش روده باريک و لوله‌هاي نزديک کليه وظيفه افزايش جذب مواد را بر عهده دارند. مژه‌ها زوايدي به طول 10 - 5 ميکرومتر هستند که بيشتر در مجاري تنفسي و لوله‌هاي رحم ديده مي‌شوند. مژه‌هاي ثابت از نظر ساختماني شبيه ميکروويليها هستند و در پوشش مجراي اپي‌ديديم (از مجاري مني‌بر بيضه) ديده مي‌شوند.

اختصاصات سطوح جانبي سلولهاي پوششي

از ويژگيهاي سلولهاي پوششي خاصيت چسبندگي آنها به سلولهاي مجاور خود مي‌باشد. غشاي سلولهاي پوششي در همه جا با هم جوش نخورده‌اند و فضايي در حدود 20 - 15 نانومتر آنها را از هم جدا مي‌کند. اين فضا در بافتهاي زنده بوسيله گليکوپروتئينها و پروتئوگليکانها و يون کلسيم پر مي‌شود. عامل ديگر بهم چسبيدن سلولهاي مجاور ، چهار ساختمان ويژه مي‌باشد که به اتصالات بين سلولي موسوم هستند. که شامل اتصال محکم ، اتصال کمربندي ، دسموزوم يا پلاک اتصالي و اتصال سوراخدار مي‌باشد.

هر بافت مجموعه‌اي از سلولهاي تخصص يافته مي‌باشد که کار معيني را انجام مي‌دهند. بافتهاي بدن به 4 دسته اصلي به نامهاي پوششي ، بافت همبند يا پيوندي ، بافت عضلاني و بافت عصبي تقسيم مي‌گردند. بافت غضروفي ، بافت استخواني و بافت خوني ، بافتهاي همبند تخصص يافته محسوب مي‌شوند. شکل سلولها و تعداد لايه‌هاي تشکيل دهنده بافت پوششي در ارگانهاي مختلف بر حسب وظيفه‌اي که انجام مي‌دهند متفاوت مي‌باشند. بافتهاي پوششي بر اساس تعداد لايه‌هاي سلولي تشکيل دهنده آنها به دو دسته ساده و مطبق تقسيم مي‌شوند که هر کدام از آنها نيز بنا به شکل سلولهاي تشکيل دهنده آنها به چند نوع تقسيم مي‌گردند.

بافت پوششي ساده

بافت پوششي ساده فقط از يک رديف سلول پوششي تشکيل شده و بر اساس شکل سلولهاي شرکت کننده در ساختمان آنها سه دسته مي‌باشد.

بافت پوششي سنگفرشي

اين نوع بافت از رديف سلول پهن ساخته شده که هسته آنها در مقاطع نيمرخ به صورت دوکي و خوابيده ملاحظه مي‌گردد. اين بافت در کيسه‌هاي هوايي ريه و ديواره کپسول بومن در کليه ديده مي‌شود. پوشش داخلي رگهاي خوني و پرده‌هاي سروزي نيز از نوع سنگفرشي ساده هستند.

بافت پوششي مکعبي ساده

اين نوع اپي‌تليوم از سلولهاي مکعبي با هسته گرد و مرکزي تشکيل شده است. مجاري غدد ترشحي بوسيله اين نوع اپي‌تليوم ، مفروش شده‌اند.

بافت پوششي منشوري يا استوانه‌اي ساده

اين نوع پوشش از سلولهاي بلند استوانه‌اي يا منشوري تشکيل شده که هسته آنها به صورت دوکي و عمود بر قاعده سلول قرار گرفته‌اند. ديواره معده ، روده‌ کوچک و روده بزرگ از اين نوع بافت پوششي پوشيده شده‌اند.

بافت پوششي مطبق

بافت پوششي مطبق از چند رديف سلول که به صورت طبقه - طبقه روي هم قرار گرفته‌اند تشکيل شده است. و بر اساس شکل ظاهري سلولهاي سطحي دسته بندي مي‌شود.

بافت پوششي سنگفرشي مطبق

در اين نوع بافت ، سلولهاي سطحي از نوع سنگفرشي و پهن و بقيه از نوع چند وجهي و عمقي‌ترين لايه از نوع استوانه‌اي بلند يا کوتاه مي‌باشد که به نام طبقه قاعده‌اي ناميده مي‌شود. اين نوع بافت در پوست ، پوشش مري و پوشش واژن ديده مي‌شود.

بافت پوششي مکعبي مطبق

اين نوع بافت از دو يا چند رديف سلول مکعبي تشکيل يافته است. مجاري دفعي بزرگ در غدد مترشحه از اين نوع بافت پوشيده شده‌اند.

بافت پوشش استوانه‌اي مطبق

لولهاي عمقي اين بافت از نوع چند وجهي و مکعبي و سلولهاي سطحي آن منشوري است. اين نوع بافت محدود به نواحي معين مانند پوشش اپي‌گلوت ، پوشش کام نرم در سطح رو به حفره بيني و مجاري دفعي بزرگ در برخي غدد مي‌باشد.

بافت پوششي مطبق کاذب

دراين نوع اپي تليوم ، فقط يک رديف سلول بر روي غشاي پايه قرار مي‌گيرد. ولي به علت کوتاه و بلند بودن سلولها ، هسته‌ها در سطوح مختلف ديده شده و چنين به نظر مي‌رسد که اپي تليوم از چند رديف سلول تشکيل شده است. به همين دليل آن را مطبق کاذب مي‌نامند. اپي تليوم مطبق کاذب در مجاري تنفسي به صورت مژکدار ديده مي‌شود.

براساس خصوصيات ساختماني و عملکردي سلولهاي عضلاني ، بافت عضلاني به سه دسته اصلي عضله مخطط و قلبي و عضله صاف تقسيم مي گردد.

عضله مخطط

اين نوع عضله را به خاطر داشتن نوارهاي تيره و روشن در زير ميکروسکوپ (عضله مخطط) ، به علت چسبيده بودن آنها به استخوانها عضله اسکلتي و به جهت عملکرد ارادي آنها عضلات ارادي مي‌نامند که وظيفه اصلي اين نوع عضله شرکت در حرکات بدن مي‌باشد. سلولهاي عضله مخطط از به هم پيوستن تعداد زيادي سلول سازنده عضلاني (ميوبلاست) بوجود مي‌آيند و بسيار بلند مي‌باشند و رشته عضلاني نيز ناميده مي‌شوند. گروههاي سلولهاي عضلاني را که از تعدادي سلول موازي هم در هر گروه تشکيل مي‌گردد دسته و مجموعه دسته‌ها را با هم عضله ، مي‌نامند.

عضله قلبي

سلولهاي تشکيل دهنده عضله قلب ، مشابه سلولهاي عضله اسکلتي از نوع مخطط بوده ولي تفاوت عمده آن با عضله مخطط عبارت است از اينکه سلولها عضله قلبي بسيار کوچکتر از سلولهاي عضله مخطط مي‌باشند و سلولهاي عضله قلبي يک يا دو هسته‌اي مي‌باشند. مکانيسم انقباض در عضله قلبي مانند عضله مخطط مي‌باشد. انرژي مورد نياز سلول عمدتا از اسيدهاي چرب که به صورت تري گليسيريد در سلول ذخيره مي‌شوند تامين مي‌گردد و گليکوژن به صورت جزئي در تامين انرژي سلول شرکت مي‌کند. سلولهاي عضله قلبي نيز غير قابل تقسيم‌اند.

عضله صاف

عضله صاف برخلاف دو عضله قبلي ، فاقد نوارهاي تيره و روشن بوده و به همين دليل نيز عضله صاف ناميده مي‌شوند. عضلات ديواره مجاري تنفسي ، ادراري و گردش خوني از نوع عضله صاف هستند و چون در ساختمان همه احشاء شکمي ، عضله صاف وجود دارد اين نوع عضله را عضله احشايي نيز مي‌نامند. سلولهاي عضله صاف کوچک و دوکي شکل‌اند. و انقباض آنها به صورت غيرارادي است.

بافت عصبي

بافت عصبي کل سيستم عصبي بدن را شامل مي‌شود که از سلولهاي عصبي يا نورون و سلولهاي پشتيبان به نام سلولهاي گليال و يا نوروگلي تشکيل شده است. سلول عصبي يا نورون واحد ساختماني و عملکردي دستگاه عصبي است که در مرحله جنيني از اپي تليوم پوشاننده لوله عصبي به نام نورواپي تليوم منشا مي‌گيرد. ويژگي‌هاي اصلي نورونها نحريک پذيري و توليد تکانه‌هاي عصبي و انتقال اين تکانه است. هر نورون از دو نوع زايده به نام‌هاي دندريت و اکسون و يک جسم سلولي تشکيل شده است. حجيم‌ترين قسمت سلول و حاوي هسته و عمده ارگانهاي سلولي است.

دندريتها که به صورت زوايدي کوتاه و بلند و منشعب و متعدد ديده مي‌شوند و گيرنده تحريکات هستند. اکسون زايده‌اي است بلند و منفرد که انتقال تحريک از جسم سلولي به سلولهاي ساير بافتها را عهده‌دار مي‌باشد. اجسام سلولي نورونها از نظر اندازه بسيار متغيرند و از نظر شکل زاويه‌دار بوده و چند سطحي يا هرمي ديده مي‌شوند. نورونها براساس زوايدي که از جسم سلولي نورون منشا مي‌گيرند به سه دسته نورونهاي چندقطبي ، دوقطبي و يک قطبي تقسيم مي‌شوند.

دستگاه عصبي شامل دستگاه عصبي محيطي و مرکزي مي‌باشد که دستگاه عصبي محيطي متشکل از گره‌ها و اعصاب محيطي است که اعصاب محيطي شامل 8 زوج گردني ، 12 زوج سينه‌اي ، 5 زوج کمري و 5 زوج خاجي و يک زوج دنبالچه‌اي مي‌باشد و گره‌ها شامل گره‌هاي جمجمه‌اي -‌ نخاعي و اتونوم (خودکار) مي‌باشند. دستگاه عصبي مرکزي قسمتي از دستگاه عصبي است که درون جمجمه و ستون مهره قرار گرفته است. و از دو قسمت ماده سفيد و خاکستري تشکيل شده است.

بافت همبند ، بافتها و ارگانهاي مختلف را به يکديگر مي‌پيوندد. اين بافت در زير اپيتليوم و اطراف ارگانهاي مختلف به عنوان يک لايه پشتيبان عمل مي‌نمايد و به همين دليل آن را بافت پشتيبان نيز مي‌نامند. بافت همبندي از سه جزء اصلي يعني سلولها ، رشته‌ها و ماده زمينه‌اي تشکيل شده است. سلولهاي بافت همبند عبارتند از فيبروبلاست ، ماکروفاژ ، پلاسماسل ، ماست سل ، سلولهاي چربي ، سلولهاي مزانشيمي و سلولهاي مهاجر.

رشته‌هاي بافت همبند سه نوعند :کلاژن ،رتيکولر و الاستيک. که دو نوع اول از پروتئين کلاژن و نوع سوم از الاستين تشکيل شده است. سلولها و رشته‌هاي بافت همبند بوسيله ماده‌اي بي‌شکل به نام ماده زمينه‌اي يا ماتريکس احاطه شده است. اين ماده ژله مانند مرکب از گليکوز آمينوگليکان‌ها ، گليکوپروتئينها و مايع بافتي است.

غضروف

غضروف بافت همبند تخصص يافته‌اي است که بسيار مقاوم‌تر و انعطاف‌پذيرتر از بافت همبند مي‌باشد. غضروف از سلولهاي غضروفي و ماتريکس خارج سلولي تشکيل شده است که ماتريکس غضروف ، ژله‌اي سفت شده و انعطاف پذير مي‌باشد. ماتريکس غضروفي متشکل از ماده زمينه‌اي و رشته‌ها مي‌باشد که از رشته‌هاي شرکت کننده در ساختمان آن بسته به نوع غضروف ، کلاژن نوع I و II و رشته‌هاي الاستيک را مي‌توان نام برد که مسئول استحکام غضروف هستند.

غضروف با توجه به غالب بودن نوع رشته شرکت کننده در ساختمان ماتريکس آن به سه نوع شفاف ، الاستيک و فيبري تقسيم مي‌گردد. غضروف شفاف در ديواره مجاري تنفسي ، بيني ، محل اتصال دنده‌ها به جناغ ، سر استخوان‌هاي دراز در محل مفصل ديده مي‌شود. غضروف الاستيک در لاله گوش ، اپي‌گلوت و غضروف ميخي حنجره بکار رفته است. غضروف فيبري در ديسکهاي بين مهره‌اي ، برخي مفصل استخوان‌هاي عانه و برخي تاندونها و ليگمانها که فشار زيادي را بايد تحمل نمايند، بکار رفته است.

استخوان

استخوان بافت همبند ويژه‌اي است مرکب از سلولها و ماده بين سلولي معدني شده‌اي به نام ماتريکس. حضور مواد استخواني معدني در ماتريکس باعث شده است که استخوان بافتي سفت و محکم باشد و چگونگي ساختمان آن سبب گرديد، که استخوان با حداقل وزن حداکثر استحکام را داشته باشد. مجموعه اين خصوصيات ، استخوان را بافتي ايده‌آل براي تامين اسکلت بدن و حفاظت از ارگانهاي حياتي نظير مغز و نخاع ساخته است.

ماتريکس استخوان متشکل از موادآلي و املاح معدني است که هر کدام 50 درصد وزن خشک استخوان را تشکيل مي‌دهند. 90 درصد ماده آلي ماتريکس کلاژن نوع I و 20 درصد بقيه را پروتئوگليکانها تشکيل مي‌دهند. عمده‌ترين مواد معدني استخوان را کلسيم و فسفر تشکيل مي‌دهند که قسمت اعظم آنها به شکل بلورهاي هيدروکسي آپاتيت به فرمول Ca₁₀(PO₄)₆ (OH₂ مي‌باشد. سلولهاي بافت استخواني حاوي سه نوع سلول به اسامي استئوپلاست ، استئوسيت و استئوکلاست مي‌باشد.

از نظر شکل و ساختمان استخوان به سه دسته دراز (مانند ران و بازو) کوتاه (مانند انگشتان و مهره‌ها و پهن (مانند جمجمه و دنده) تقسيم مي‌شوند. استخوان از نظر ماکروسکوپي به دو نوع متراکم و اسفنجي تقسيم مي‌شود. که استخوان متراکم در تنه استخوانهاي دراز و سطح خارجي اپي فيز و استخوانهاي استخوانهاي پهن و کوتاه ديده مي‌شود. استخوان اسفنجي در اپي‌فيز استخوانهاي دراز و قسمت مرکزي استخوانهاي پهن و کوتاه ديده مي‌شود.

خون

بافت همبند تخصص يافته‌اي است که سلولهاي آن در داخل ماده زمينه‌اي مايعي به نام پلاسما شناورند. خون 7 تا 8درصد وزن بدن را تشکيل مي‌دهد و حجم آن در يک فرد بالغ بطور متوسط 5 ليتر مي‌باشد. خون با گردش در رگهاي خوني عامل توزيع مواد غذايي ، اکسيژن ، حرارت در بدن و 

بافت بدن

هر بافت مجموعه‌اي از سلولهاي تخصص يافته مي‌باشدکه کار معيني را انجام مي‌دهد. بنابراين چون همه بافتها و ارگانهاي بدن از اجتماع سلولها تشکيل شده ، بطور مرسوم سلول را واحد ساختماني بدن ناميده‌اند.

نگاه کلي

بافت شناسي قسمتي از علوم تشريحي است که ساختمان ميکروسکوپي ارگانهاي مختلف بدن را مورد بحث و بررسي قرار مي‌دهد. يادگيري جزئيات ساختماني ارگانها و اعضاي مختلف براي فهم فعاليت فيزيولوژيک و تغييرات پاتولوژيک آنها ضروري است بنابراين بافت شناسي علمي مستقل نبوده و مرتبط با ساير شاخه‌هاي علم پزشکي و يکي از پايه‌هاي اصلي علوم پايه پزشکي مورد توجه قرار گيرد. بدن جانواران از بافتهاي متعددي ساخته شده است که هر کدام وظايف مخصوص به خود را دارند. در زير به اختصار به هر کدام از آنها اشاره مي‌شود.

بافت پوششي

لايه پوشاننده سطوح خارجي و داخلي بدن را بافت پوششي مي‌نامند. بافتهاي پوششي عهده‌دار وظايف و اعمال مختلفي نظير حفاظت ، جذب و ترشح مي‌باشند. به همين دليل شکل سلولها و تعداد لايه‌هاي تشکيل دهنده آنها در ارگانهاي مختلف بر حسب وظيفه‌اي که انجام مي‌دهند متفاوت مي‌باشند. بافتهاي پوششي بر حسب تعداد لايه‌هاي سلولي تشکيل دهنده آنها به دو دسته ساده و مطبق تقسيم مي‌شوند که هر کدام از آنها نيز بنابه شکل سلولهاي تشکيل دهنده به سه دسته سنگفرشي ، مکعبي و منشوري تقسيم مي‌شوند.

بافت پوششي سنگفرشي ساده در کيسه‌هاي هوايي ريه و پوشش داخلي رگهاي خوني ديده مي‌شود. بافت پوششي مکعبي ساده در مجاري غدد ترشحي و بافت پوششي منشوري ساده در ديواره معده و روده ديده مي‌شود. بافت پوششي سنگفرشي مطبق در پوست بدن پوشش مري و واژن بافت پوششي مکعبي مطبق در مجاري دفعي بزرگ غدد مترشحه و بافت پوششي منشوري مطبق ملتحمه چشم ، پوشش کام نرم و پوشش اپيگلوت ديده مي‌شود.

هر سال در روز اول دسامبر، که روز جهانی بِيماری ايدز است، در سراسر دنيا فعاليت و تلاش تازه ای آغاز می شود تا با آگاه کردن مردم از راههای جلوگيری از ابتلا به اين بيماری مرگبار، جلوی شيوع سريع آن گرفته شود.تازه ترين آمارهای سازمان ملل متحد نشان می دهد که در طول سال جاری ميلادی تعداد افراد آلوده به "اچ آی وی" يا ويروس بيماری ايدز به حدود پنج ميليون نفر خواهد رسيد. اين ويروس سيستم ايمنی بدن را به تدريج فلج می کند و فرد آلوده را از پای در می آورد.

عليرغم جداسازي ويروس ايدز بسياري از ترشحات بدن مانند خون ،‌ ترشحات جنسي مردانه و زنانه ، بزاق ، ادرار ، اشک ، عرق ، شيرمادر ،‌ مايعات جنب ،‌صفاق و مغزي نخاعي ، سرايت در اثر تماس با همه آنها صورت نمي گيرد و فقط خون ،‌ ترشحات جنسي و شير مادر عامل انتقال هستند . لذا ويروس ايدز از راه تماسهاي عادي مثل با هم کارکردن ، صحبت کردن ،‌ همسفر شدن ، غذاخوردن و همچنين از راه حمام ، استخر و توالت قابل انتقال نمي باشد .

ايدز در ايران

اولين مورد ايدز در ايران در سال ۱۳۶۶ گزارش شد .  اين مورد يک کودک ۶ ساله هموفيل بود که بدليل بيماري زمينه اي از فرآورده هاي خوني وارداتي استفاده مي کرد . از آن پس تمام خونها و فرآورده هاي خوني اعم از داخلي يا وارداتي ملزم به آزمايش از نظر عفونت قبل از مصرف شدند . اين آزمايشات توسط سازمان انتقال خون ايران انجام مي پذيرد . برابر گزارشات واصله از دبيرخانه ستاد کشوري مبارزه با ايدز ، از آن زمان تا پايان سال ۱۳۷۹ ، ۲۳۸۲ مورد آلوده به ويروس در ايران شناسايي شده است که ۳۱۹ نفرشان به اين بيماري مبتلا و ۲۸۴ نفرشان فوت شده اند .

۶۴٪  موارد ابتلا از طريق اعتياد تزريقي و اشتراک در سرنگ و سوزن ۱۲٪ از طريق آميزش جنسي بوده است .

* چه راههايي براي پيشگيري از بيماري ايدز وجود دارد ؟

۱ - با توجه به اينکه شايعترين راه سرايت در جهان از طريق تماس جنسي است ، بهترين راه پيشگيري از ايدز ، پاي بندي به اصول اخلاقي و خانوادگي و اجتناب از بي بند و باري هاي جنسي است .

۲ - عدم استفاده مشترک از لوازمي که ممکن است در قسمتي از بدن بوسيله آنها خراش يا بريدگي ايجاد شود مانند : تيغ صورت تراش ، خلال دندان يا مسواک .

۳ - استفاده از سوزن و سرنگ يک بار مصرف براي تزريقات و استريل کردن کامل لوازم پزشکي و دندانپزشکي.

۴ - پرهيز از مواد مخدر ، اعتياد تزريقي و استفاده از سرنگ و سوزن مشترک  که راه مهمي براي انتقال ويروس است و از طرف ديگر مصرف هر نوع ماده مخدر چه تزريقي و چه خوراکي ، حتي الکل ، چون باعث کاهش هوشياري و خويشتن داري مي گردد و مي تواند انسان را در برابر رفتارهاي پرخطر قرار دهد .

* آموزش

يکي از مهمترين گروههاي پرخطر ، جوانان مي باشند و کسب آگاهي در زمينه کنترل و پيشگيري از ايدز جزء ضروريات آموزشي تمام کشورهاست .

آنچه بايد جوانان و نوجوانان درباره ايدز بدانند :

• ايدز تا کنون درمان قطعي نداشته است .
• ايدز قابل پيشگيري است .
• ويروس ايدز مي تواند توسط افرادي که در ظاهر سالم هستند نيز منتشر شود .
• ويروس ايدز از طريق برخوردهاي اجتماعي مثل دست دادن ، غذاخوردن ، صحبت کردن ، حمام و توالت عمومي ، استخر شنا و ... منتقل نمي شود و نبايد از افراد آلوده يا مبتلا به ويروس ايدز وحشت داشت . زيرا اين بيماري تنها از راه رفتارهاي پرخطر به انسان سرايت مي کند و تماسهاي معمول جامعه باعث انتقال بيماري نمی شود .

پس همدردي و حمايت خود را نسبت به اين بيماران و افراد آلوده به ويروس دريغ نکنيد .

* براي اجتناب از آلودگي به ايدز

در برابر تعارفات خانمانسوز مثل سيگار ، مواد مخدر ،‌ شرکت در مجامع خطرناک ،‌ وسوسه در انجام کارهاي ناسالم از طرف فاميل و دوستان ناباب ، مقاومت کنيد .

براي مقاومت در برابر وسوسه هاي شيطاني به قدرت لايزال الهي پناه ببريد .

به اصول و موازين اخلاقي و انساني دين مبين اسلام پايبند باشيد و بدانيد که يکي از دلايل انتشار بيماري و بلاي قرن در اروپا و آمريکا و آفريقا بي بند و باري و هرزگي بسياري از جوانان بوده است .

* علائم بيماري چگونه ظاهر مي شود ؟

با کاهش قدرت سيستم دفاعي به مرور زمان بدن آماده ابتلا به عفونتها و سرطانهائي مي شود که به طور معمول در مردم عادي ديده نمي شوند ، اين بيماريها بصورت بيماريهاي ريوي ، اسهالهاي شديد و مزمن ،‌ تبهاي طولاني ، کاهش وزن ،‌ اختلالات شخصيتي ،‌ بيماريهاي مغزي وپوستي خود را نشان مي دهند که درنهايت منجر به مرگ فرد مبتلا خواهد شد .

بيماران مبتلا به ايدز بي نهايت آسيب پذيرند. بعلت پيش داوري و ترس از سرايت بيماري، اين بيماران در مورد انتخاب مسكن، شغل، مراقبتهاي بهداشتي و حمايت عمومي مورد تبعيض قرار مي گيرند. رفتارهاي نامناسب و تحقيرآميز، موجب انزواي بيمار گشته، فرصت آموزشي را از وي مي گيرد.

* ويروس ايدز از سه راه قابل انتقال است :

۱ - تماس جنسي

۲ - از راه انتقال خون و فرآورده هاي خوني و استفاده مشترک از سرنگ و سوزن آلوده

۳ - از مادر به کودک

۱ - تماس جنسي

۸۰  درصد آلوده شدگان به بيماري ايدز در دنيا به دليل برقراري روابط جنسي با افراد آلوده به اين بيماري مبتلا شده اند .

۲ - انتقال خون و فرآورده هاي خوني و سرنگ و سوزن آلوده

بيماري ايدز از طريق انتقال خون و فرآورده هاي خوني آلوده به ويروس ، قابل انتقال است . در اکثر کشورهاي جهان ، خون و فرآورده هاي خوني را از نظر آلودگي به ويروس ايدز مورد بررسي قرار مي دهند ، پنج درصد از آلوده شدگان به ويروس ايدز از اين طريق آلوده شده اند .

هر وسيله تيز و برنده که بتواند در پوست يا مخاط خراش ايجاد کند يا وارد بدن شود مانند ابزار پزشکي و دندان پزشکي ،‌لوازم حجامت ، سوراخ کردن گوش ، ختنه ، خال کوبي ، طب سوزني ، تيغ سلماني و مسواک مي تواند باعث انتقال ويروس گردد .

اينگونه وسايل ،‌ بايد يک بار مصرف باشند و يا حداقل بصورت مشترک استفاده نشوند ، در مورد وسايلي مانند وسايل دندانپزشکي و پزشکي پيشرفته که امکان چنين کاري نيست بايد حتماً وسايل بخوبي استريل شده باشند .

در حال حاضر مهمترين راه انتقال ويروس در ايران و برخي از کشورهاي ديگر جهان استفاده افراد معتاد از سرنگ يکديگر براي تزريق مواد مخدر بوده است .

هنگامي که دنيا برنامه بهداشت براي همه تا سال ۲۰۰۰ را پيگيري مي کرد و زمانيکه جهانيان ريشه کني آبله را جشن مي گرفتند و غلبه بر بسياري از بيماريهاي عفوني مانند فلج اطفال ،‌ ديفتري ، سرخک و کنترل بيماريهاي واگير را نويد مي دادند ، ناگهان در سال ۱۹۸۱ نوعي بيماري عفوني ناشناخته در آمريکا ، اروپا ، آفريقا ،‌ استراليا ، به نام ايدز گسترش يافت . با گذشت حدود ۲۰ سال و صرف ميلياردها دلار هزينه ،‌عليرغم بسياري پيشرفتها هنوز دانشمندان موفق به کشف واکسني براي پيشگيري و دارويي براي درمان قطعي آن نشده اند . با گسترش ايدز در آفريقاي جنوبي و آسيا ، اين بيماري هم اکنون بصورت جهانگير درآمده است . تخمين زده شده که تا ابتداي سال ۲۰۰۱ حدود ۱/۳۶  ميليون نفر آلوده به ويروس ايدز در جهان زندگي مي کنند و ۲۲ ميليون نفر بخاطر اين بيماري جان خود را از دست داده اند .

تنها در سال ۱۹۹۹ ، ۶/۵ ميليون مورد جديد به موارد آلودگي اضافه شده که حدود نيمي از آنها بين ۲۴-۱۵  سال سن دارند . پس شناخت اين بيماري براي شما نوجوانان عزيز ضروري است .

* عامل ايدز

عامل بيماري ويروسي به نام ويروس نقص ايمني انسان( Human Immuno deficiency Virus  HIV) که به سيستم دفاعي بدن حمله کرده و باعث اختلال در فعاليت آن مي گردد . بيشترين سلولهايي که درگير مي شوند ،‌لنفوسيت ها هستند که جزء گلبولهاي سفيد مي باشند .

 نام بيماري (  AIDS  ) از حروف اول کلمات زير گرفته شده است و به معني نقص ايمني اکتسابي است :

( Acquired Immuno Deficiency Syndrome )

* تشخيص

تشخيص آلودگي به ويروس ايدز ، فقط با آزمايش خون ميسر است که آن هم از زمان ورود ويروس به بدن انسان تا زماني که شواهد آزمايشگاهي ظاهر شود ،‌ بين ۲ هفته تا ۱۶ ماه فاصله وجود دارد که به آن دوره پنجره گفته مي شود . در اين دوران فرد آلوده کننده است ولي هيچ يک ازعلائم باليني و آزمايشگاهي متداول را ندارد . 

در شروع تغذيه طبيعي ممكن است واكنش هاي نامطبوعي در بدن ايجاد شود كه در هر فردي با فرد ديگر متفاوت است .

بدني كه در طول سالهاي متمادي به نوعي تغذيه بد عادت كرده است در مقابل تغيير نوع غذا واكنش  نشان ميدهد كه البته جاي نگراني نيست و چندان طول نمي كشد و عوارض آن برطرف مي شود .

در بعضي از اشخاص حالت عصبي و تغيير خلق و خوي ايجاد مي شود ، نفخ شكم و دل درد يا احساس گرسنگي و گاهي اوقات اسهال ممكن است پيش ايد . البته تمام عوارض فوق در همه افراد پيش نمي آيد و بعلاوه شدت و ضعف عوارض در انسانها متفاوت است .

يكي از دلايل مهم بروز عوارض ، تغيير يك عادت به عادت جديد است و دليل ديگر بعلت پاكسازي بدن از سموم مختلف انباشته شده اندامهاي مختلف مي باشد كه بخصوص توسط كليه ها و كبد دفع مي شود .

در تغذيه سالم و طبيعي از مواد  مغذي خام گياهي  استفاده ميشود و داراي اثرات  وفوائد زير ميباشد :

-         عمل پاكسازي ، سموم و مواد زائدي كه به علت تغذيه نامناسب در طي ساليان سال در بافت هاي بدن انباشته شده است با اصلاح تغذيه در بدن مصرف مي شود و مازاد ان از بدن خارج مي گردد

-        دسترسي به انرژي حياتي ، هر ماده غذايي داراي نوعي انرژي حياتي لازم و ضروري براي حيات انسان است كه در اثر حرارت دادن و سرخ كردن و يا هر نوع تغيير و تحول اين انرژي مي سوزد و مواد سمي و تفاله بر جاي مي ماند .

-        افزايش مقاومت طبيعي بدن ، رعايت تغذيه سالم و طبيعي موجب افزايش مقاومت طبيعي بدن مي گردد و از بروز بيماريها و كسالتها پيشگيري شده و به علاوه بهامر درمان نيز كمك ميكند .

-        كاهش توليد مواد زائد ، ميزان توليد مواد زائد از سوخت و ساز مواد گياهي و غذاي سالم به مراتب از مواد حيواني و پخته و سرخ كرده كمتر است . در نتيجه به اندامهاي دفعي چون كبد و كليه فشار كمتري وارد مي شود و فرآيند متابلوليسم ( سوخت وساز ) بهتر صورت ميگيرد و از انباشته شدن مواد زائد در بافت ها پيشگيري مي شود .

-        سهولت عمل هضم و گوارش ، در تركيب گياهان به ميزان معين فيبر وجود دارد كه عمل هضم و گوارش را تسهيل مي نمايد .

-        مهار نمودن علت بيماري ، تغذيه مناسب و طبيعي غالبا علت بيماري را مهار ميكند و لي داروها معمولا علل بيماريهاي ناشي از سو تغذيه را از بين نمي برند .

-        اثر انجماد و حرارت ، مواد غذايي غالبا در فريزر نگهداري مي شود و منجمد ميگردد و در اثر انجماد تغييراتي در زنجيره شيميايي غذاها ايجاد شده و در نتيجه موجب كاهش انرژي حياتي مي گردد و هنگامي كه غذاي فريزري پخته مي شود بخش ديگري از انرژي كاهش يافته و تغيير و تحولات نامناسب ديگري در غذاها ايجاد مي شود .

-        روش پرورش جانوران ، براي پرورش دامها و طيور معمولا از هورمون ها و گاه غذاهاي غير طبيعي استفاده مي شود كه براي انسان زيان آور است ، اگر چه براي پرورش گياهان نيز از كودهاي شيميايي و هورمون ها استفاده مي شود ولي گياهان نسبت به جانوران توانايي بيشتري در دفع مواد زائد دارا مي باشند .

کشف ويتامينC داستان جالبي دارد . در قرن 19 ، دريانوردان انگليسي براي رهايي از نوعي بيماري که در دريا به آن مبتلا مي شدند و بعداً اسکروي * نام گرفت ، مقدار زيادي ليمو در کشتي خود حمل مي کردند . براي همين به آنها" ملوان ليمويي" مي گفتند. اسکروي بيماري مهلکي بود که کاشفان سرزمين هاي دور پس از مدت طولاني که بر روي آب سفر مي کردند به آن مبتلا مي شدند و بسياري از آنها در اثر اين بيماري مي مردند. اسکروي کمبود طولاني مدت ويتامينC است.

اين مطلب انگيزه اي شد براي جستجوي عامل درمان اسکروي در پرتقال ، که منجربه کشف ويتامينC در سال 1928 شد و اسيد اسکوربيک ** نام گرفت. انسان و بعضي حيوانات فاقد آنزيم لازم براي توليد ويتامينC در بدن هستند از اينرو نيازمند دريافت آن از طريق غذا مي باشند.

ويتامينC از نظر غذايي بسيار حساس است و به راحتي در اثر حرارت و تاثير مواد قليايي از دست مي رود . حرارت پخت نيزموجب کاهش اين ويتامين در سبزيجات مي شود .

شما از ويتامينC زياد شنيده ايد و از تأثير آن بر سرماخوردگي آگاهيد ، دليل اين همه فوائد ويتامينCدر بدن چيست؟ اين ويتامين چه اعمال ديگري در بدن انجام مي دهد؟

ويتامينC در واکنشهاي شيميايي بدن به عنوان يک حمل کننده الکترون عمل مي کند ، اين ويتامين مهمترين آنتي اکسيدان*** محلول در آب است . آنتي اکسيدان به موادي گفته مي شود که با حرکت در خون ، مواد شيميايي را که به بافتها لطمه مي رسانند را خنثي مي کنند.  به اين دليل است که ويتامينCدر جلوگيري از بروز يا بهبود بسياري از بيماري هاي مزمن دوران کهنسالي مؤثر است .

خام گیاه خواری

آشپزي بدون دود

درآشپزي گياهي از انرژي خورشيد بجاي آتش استفاده مي شود  مواد غذايي بكار رفته در تهيه اين نوع غذاها فقط مواد غذايي گياهي و طبيعي  مي باشد . كه  منبع اصلي و اوليه انرژي  سالم و طبيعي در كره زمين هستند و استفاده از اين مواد مغذي  راهي مطمئن به سوي سلامتي ، جواني و طول عمر مي باشد . زندگي كردن به شيوه نادرست ديگران اشتباه بزرگي است و به خود تعلق داشتن ، به شكل غير قابل وصفي عالي است .

مي توان انواع غذاهاي گياهي همچون خوراك جوانه ها ‌، سالاد ،  نان ، كباب ، بوراني  ، دلمه و ساير غذاهاي ابتكاري و پر انرژي گياهي تهيه كرد .

در تهيه غذاهاي گياهي مي توان از حبوبات ، غلات ، ميوه جات ، عسل ، خشكبار ، سبريجات و ادويه جات استفاده كرد . و هر فردي مي تواند با  ذوق وسليقه خود انواع غذاهاي گياهي را  تهيه و تجربه كند .

-        نان گياهي ، مقداري آرد گندم سبوس دار تازه ، گنجد و كمي نمك را با آب مخلوط كرده و خمير بدست آمده را به صورت ورقه نان در آوريد و در مقابل حرارت  آفتاب  قرار دهيد و پس از خشك شدن ميتوانيد آن را با عسل  يا خرما مصرف كيند .

کشف ويتامين ها و آشنايي با خواص آنها، دانشمندان را بر آن داشت که در جستجوي تعداد بيشتري از ويتامين ها باشند.

در سال 1935 يک دانشمند دانمارکي طي يک سري تحقيقات ، متوجه وجود يک نوع ويتامين در بدن مرغ شد که ضد خونريزي بود. اين دانشمند آن را ويتامينK ناميد.

تاکنون دو نوع ويتامين به نام K1 و K2 که فرمول ساده آنها تفاوت جزئي با هم دارد، شناخته شده اند.

ويتامين K محلول در چربي بوده و تا حدودي در برابر حرارت پايدار مي باشد، ولي در مقابل نور بسيار حساس بوده و فاسد مي شود. ويتامين K مصنوعي به شکل هاي محلول در آب است و فرمول شيميايي آن شباهت زيادي به ويتامينK طبيعي دارد و اثرات آنها با يکديگر برابرند.

به دليل اينکه ويتامين K طبيعي ، محلول در چربي است، براي هضم و جذب آن، صفرا لازم است، ولي ويتامين K مصنوعي که محلول در آب است احتياجي به ترشح صفرا ندارد.

مقدار کمي از اين ويتامين ، در کبد ذخيره مي شود که اين مقدار فقط نياز يک هفته بدن را تأمين مي کند و هر چه هوا گرم تر باشد، نياز بدن به ويتامين مزبور نيز بيشتر مي شود.

بعضي از اشخاص در تابستان و در هواي گرم دچار خونريزي مانند خونريزي بيني مي شوند. اين علائم نشانه کمبود ويتامين K در بدن است؛ زيرا اين ويتامين براي انعقاد خون لازم است و بدون وجود اين ويتامين کبد نمي تواند پروترومبين ( عامل انعقاد خون ) بسازد.

منابع غذايي ويتامين K شامل : جعفري، کلم، اسفناج، گل کلم، کاهو، گوجهفرنگي، کرفس، لوبيا سبز، شاهي، شلغم و نخودسبز پخته است. همچنين در شير، گوشت و ميوه جات به مقدار کم وجود دارد.

ويتامين K غير از منابع غذايي، توسط باکتري هاي روده نيز ساخته ميشود. به همين دليل کمبود آن در انسان نادر است.

اشخاص سالم که تغذيه صحيح و مناسبي دارند، نيازي به دريافت اضافي ويتامين K ندارند؛ زيرا مواد غذايي مصرفي آنها مي تواند کمبود اين ويتامين را جبران کند. ولي در افرادي که دچار بيماري هاي روده هستند، چون ممکن است ميکروب هاي روده نتوانند ويتامين K بسازند و يا اينکه ويتامين نام برده به اندازه کافي جذب نشود، لازم است مصرف غذاهاي حاوي اين ويتامين را افزايش دهند.

کمبود ويتامين K

در شرايط زير امکان کمبود اين ويتامين وجود دارد :

- زماني که سوء جذب چربي ها وجود داشته باشد.

- در شرايطي که درمان با آنتي بيوتيک صورت بگيرد ( به دليل از بين بردن باکتري هاي روده )

- بيماري کبدي

کودکان زودرس و کودکاني که فقط از شير مادر تغذيه مي کنند، از نظر احتمال خونريزي، بيشتر در معرض خطر هستند، چون شير مادر به دليل استريل بودن، ميکروب کمتري در روده به وجود مي آورد ، بنابراين ويتامين K در بدن ساخته مي شود.

زماني که سوء جذب چربي ها در بدن وجود دارد، شکل مصنوعي ويتامين K که محلول در آب است، مورد استفاده قرار مي گيرد. 

اولین تحقیقات در مورد ویتامین ها ، در سال 1912م و به وسیله سر فردریک گولند هاپکینز انجام شد. این شخص به خاطر همین تحقیق در سال 1929م جایزه نوبل را دریافت نمود.
در قرن بیستم، پس از طبقه بندی ماهیت و نقش پروتئین ها، هیدرات های کربن، ویتامین ها و مواد معدنی، تصور عمومی این بود که دیگر دانش کافی در مورد عوامل غذایی وجود دارد. آن زمان به غذا به عنوان نوعی سوخت نگاه می کردند که انسان قادر است با مصرف مقادیر کافی از مواد مورد نیاز بدنش، به زندگی ادامه دهد. پس از آن نکات با اهمیت دیگری هم در مورد تغذیه کشف شد.

تامين E، آنتي اکسيداني مهم

ويتامين E ترکيبي است محلول در چربي که در سال 1936 ازجوانه ‌ي گندم جدا شد و آلفا توکوفرول ناميده شد. اين نام مشتق از کلمه‌ي يونانيTOKOS به معني "تولد کودک" و PHEREIM يعني به "دنيا آوردن" و OL براي نشان دادن عامل الکلي موجود در ساختمان اين ويتامين است. در سال‌هاي بعد دو توکوفرول ديگر، به ‌نام‌ هاي بتا وگاما توکوفرول از روغن‌هاي گياهي جدا شدند که فعاليت بيولوژيکي کمتري نسبت به آلفا توکوفرول داشتند و مشخص شد که آلفا توکوفرول مؤثرترين فرم ويتامين E در پيشگيري از علايم کمبود ويتامين E است.

اين ويتامين نقش قابل توجهي در سوخت و ساز طبيعي تمام سلول‌ها دارد و در ارتباط با بسياري از مواد مغذي و عوامل درون زاي ديگر عمل مي‌ کند. اين مجموعه، سيستمي را تشکيل مي ‌دهند که بدن را در مقابل اثرات مخرب گونه‌هاي فعال اکسيژن محافظت مي‌ کند.

ويتامين E نام جامعي براي گروهي از مولکول‌هايي است که فعاليت بيولوژيکي آلفا توکوفرول را نشان مي ‌دهند و شامل مشتقات آلفا، بتا، گاما و سيگما توکوفرول و آلفا، بتا، گاما و سيگما توکوترينول است. توکوترينول‌ها از ترکوفرول‌ها، با داشتن يک زنجيره‌ي جانبي غيراشباع متمايز هستند.

فرمي که به ‌طور طبيعي بيشتر وجود دارد و داراي فعاليت بيولوژيکي بيشتري نيز هست، "آلفا توکوفرول" مي باشد.

آلفا توکوفرول ساختگي شامل 8 استروئوايزومر است که با پيشوند ALL- RAC مشخص مي ‌شوند و فعاليت آن‌ها 25درصد کمتر از شکل طبيعي اين ويتامين است.

عملکرد زيستي

اين ويتامين به ‌عنوان مهم‌ ترين آنتي اکسيدان محلول در چربي عمل کرده و از تکثير و انتشار راديکال‌هاي آزاد مخرب در غشاهاي زيستي جلوگيري مي ‌کند.

در کمبود ويتامين E، کم‌خوني در نتيجه ‌ي اثر تخريبي راديکال‌هاي آزاد اتفاق مي ‌افتد. هم ‌چنين اثر مخرب راديکال ‌هاي آزاد منجر به آسيب اعصاب محيطي مي‌ شود.

ويتامين E از بين برنده‌ي قدرتمند راديکال PEROXYL است، به ويژه از اسيدهاي چرب چند غيراشباع(PUFA) در داخل فسفوليپيد غشاهاي زيستي و در ليپوپروتئين‌هاي پلاسما محافظت مي‌کند

تركيب مقداري از مواد فوق در يك روز توصيه مي شود به نحوي كه توزيع مناسبي در طول هفته داشته باشد.به عنوان مثال ، مصرف تخم مرغ بايد به صورتي باشد كه در هفته 3 عدد تخم مرغ مصرف كنيد. همچنين بايد توجه كنيد كه هريك از پروتئين هاي گياهي به تنهايي كامل نبوده و بهتر است دو يا چند نوع مختلف از آنها با هم خورده شوند. به عنوان مثال لوبيا، عدس ومغز گردو مكمل يكديگرند.

مغزها را مي توانيد به صورت كوبيده، له شده و يا رنده شده به تنهايي يا همراه با غذا مصرف كنيد.

مصرف گوشت سفيد بهتر از گوشت قرمز است .

ماهي هاي كوچك ( كيلكا) كه استخوان هاي آن به همراه گوشت ماهي خورده مي شود ، علاوه براينكه پروتئين مرغوبي است؛ كلسيم و ويتامين D دارد كه براي كاهش پوكي استخوان مفيد هستند.

توصيه مي شود كه درطول روز حداقل در دو وعدة غذايي، از غذاهاي اين گروه مصرف كنيد.

3-گروه نان وغلات:

سومین گروه مواد غذایی شامل انواع نان.برنج. ماکارونی گندم جو و ذرت است . ارزش غذایی 30گرم از انواع نان. مثلا یک کف دست نان لواش با یک کف دست نان سنگگ.با 4 کف دست نان بربری با نصف لیوان برنج پخته و با نصف لیوان ماکارونی پخته معادل است.میزان مورد نیاز این گروه بستگی به میزان فعا لیت روزانه و وزن شما دارد ولی به طور کلی توصیه می شود در طول یک روز حداقل 6مورد از موارد فوق را در برنامه روزانه خود داشته باشید.  به عنوان مثال :

                سه کف دست نان سنگگ +  نصف لیوان برنج پخته + یک لیوان ماکارونی پخته

                                            یا

    سه کف دست نان تافتون +  یک لیوان برنج پخته + نصف لیوان جوپخته شده به صورت سوپ یا آش

                                            یا        

             8کف دست نان لواش + یک لیوان برنج پخته شده +یک لیوان ماکارونی پخته شده

بهتر است نان و غلات  مورد نیاز را در روزانه را در چهاروعده غذايي میل کنید.
 

مصرف غلات به همراه حبوبات مثل عدس پلو، لوبيا پلو، آش جو و همچنين غلات به همراه لبنيات مثل شير برنج، سوپ جو با شير، ماكاروني با پنير، نان و پنير مجموعه پروتئيني كاملي را براي بدن فراهم مي كنند.

4-میوه ها وسبزی ها:

این گروه شامل انواع میوه ها و سبزی ها است که ویتامینها ومواد معدنی بسیار زیادی دارند. سبزی ها و میوه هایی مثل  گشنیز جعفری نعناع گوجه فرنگی  فلفل دلمه ای ساقه سبز پیاز چه پرتقال نارنگی لیمو نارنج کیوی وتوت فرنگی  سرشار از ویتامین C هستند.

سبزی هاي دارای رنگ سبز تیره زرد  ونارجی ماننداسفناج.هویج گوجه فرنگی ومیوه هایی مثل  طالبی زرد آلووشلیل ویتامین A مورد نیاز بدن را تامین می کنند.

زیتون وسبزیهای که برگ سبز تیره دارند دارای ویتامین E هستند.

بنابراین برای اینکه بدن ما مجموعه کامل ویتامین واملاح را دریافت کند باید سعی کنیم از تمامی انواع میوه ها وسبزی های موجود در منطقه خود استفاده نماییم.

ارزش غذایی یک عدد میوه متوسط مثلا یک عدد سیب پرتقال یا هلو باربع طالبی متوسط با نصف لیوان گیلاس با نصف لیوان گیلاس با نصف لیوان حبه انگور با سه عدد زرد آلو با نصف لیوان آب میوه بایک لیوان سبزی پخته  با نصف لیوان سایر سبزی خام خرد شده وبا یک عدد سیب زمینی متوسط برابر است .

در طول یک روز حداقل 4مورد از فوق را باید مصرف کنید.     

به عنوان مثال :

 دو لیوان کاهو خرد شده +  یک پرتقال +  یک سیب

یا

یک لیوان سبزی پخته +  نصف لیوان حبه انگور +  یک سیب

یا

یک سیب زمینی  نصف لیوان سبزی خرد شده + ¼  طالبی +  سه عدد زرد آلو

یا

نصف لیوان سبزی خرد شده + یک لیوان کاهو+  نصف لیوان آب میوه  یک گلابی

*  بهتر است كه ميـــوه وسبزي مورد نياز يك روز را در چهار نوبت ميل نماييد و سعي كنيد كه نيمي از ميوه ها وسبزي هاي مصرفي از گروه سرشار از ويتامينC باشد.

ميوه ها و سبزي ها علاوه برتامين ويتامين ها و املاح به دليل داشتن مقادير زيادي « فيبر» از بروز يبوست جلوگيــري مي كنند.

 بنابراين با خوردن ميوه ها وسبزي ها نيازي به مصرف داروهاي ملين نخواهيد داشت .

*درصورتي كه مشكلات دنداني داريد براي استفاده از اين گروه مواد غذايي، از روش هايي مانند خرد كردن و رنده كردن استفاده كنيد .به عنوان مثال براي مصرف كاهو يا « سبزي خوردن » همراه باغذا، آن را ريز ريز خرد كنيد ، خيار ، هويج يا سيب را مي توانيد رنده كنيد.

ميوه ها و سبزيها ، غلات سبوس دار و حبوبات مثل سيب زميني ، نان تهيه شده از آرد سبوس دار، ماكاروني ، لوبيا ، نخود و عدس جزء كربوهيدرات هاي پيچيده هستند . اين مواد داراي فيبرهستند و باعث كاهش كلسترول و پايين آمدن فشارخون مي شوند . همچنين از بالا رفتن قند خون جلوگيري مي كنند و يبوست را از بين مي برند .

درمقابل موادي مانند قند ، شكر ، شربت ، نوشابه و شيريني ها جزء دسته كربوهيدرات هاي ساده هستند كه بايد كمتر مصرف شوند.

بهتر است غذاهاي چرب وسرخ شده نخوريد . اما براي اينكه چربي مورد نياز بدنتان تامين شود، روزانه يك قاشق سوپخوري روغن گياهي مثل زوغن زيتون همراه غذا يا سالاد مصرف كنيد.

تا حد امكان از مصرف گوشت قرمز و چربي هاي حيواني پرهيزكنيد وگوشت مرغ و ماهي را جايگزين آن نماييد

از آنجایی که دردوره سالمندی احساس تشنگی کاهش یافته است حتی اگر تشنه نمی شوید روزانه حداقل 6 تا 8 لیوان آب بنوشید.

بعد ازظهرمصرف آب وچای را کمتر  کنید تا در شب برای دفع ادرار از خواب بیدار نشوید .

برای تامین مواد مورد بیاز بدن چه غذاهایی باید بخوریم ؟

از هر غذا چه مقدار مصرف کنیم؟

گروههای اصلی مواد غذایی

برای تامین نیاز غذایی. هرروز باید در غذایی خود از چهار گروه اصلی مواد غذایی استفاده کنیم :

1-گروه شیر و لبنیات :

این گروه شامل شیر. ماست . پنیر. کشک وبستنی است.اگرحجم یک لیوان را240میلی ليتر درنظربگیرم.آنگاه ارزش غذایی یک لیوان شیرکم چرب.با یک لیوان ماست کم چرب.بایک قوطی کبریت پنیروبا یک لیوان کشک معادل است.دقت کنیدلبنیات مصرفی باید پاستوریزه باشند.

در طول یک روز حداقل دو مورد از موارد فوق را رژیم غذایی خود مصرف کنید . به عنوان مثال:

یک لیوان شیرکم  چرب   یا +   یک لیوان ماست کم چرب                     

یک لیوان شیرکم  چرب   یا +   یک قوطی کبریت پنیر

یک لیوان شیرکم  چرب   یا +   یک قوطی کبریت پنیر+نصف لیوان کشک

در طول روز حداقل دردو وعده غذایی از شیروفرآورده آن استفاده کنید . بهتر است شیر وماست کم چربی مصرفی کنید نوشیدن یک لیوان شیر گرم قبل از خواب به برطرف شدن کم خوابی نیز کمک می کند.

2-گروه گوشت، حبوبات و مغزها: 

اين گروه شامل انواع گوشت ها مانند گوشت قرمز (گوشت گوسفند و گاو) ، گوشت سفيد (گوشت مرغ، ماهي و پرندگان) ، تخم مرغ، حبوبات (نخود، لوبيا، عدس، باقلا، لپه و ماش) و مغزها (گردو، بادام، فندوق و پسته) است.

ارزش پروتئيني سه قطعه گوشت خورشتي متوسط پخته ، با يك عدد قسمت پايين ران يك مرغ بزرگ پخته، با نصف سينه يك مرغ كوچك پخته، با يك ليوان حبوبات پخته شده، با نصف ليوان انواع مغزها و با دو عدد تخم مرغ برابر است. 

در طول يك روز حداقل دو مورد از موارد فوق را در رژيم غذايي خود قرار دهيد.

به عنوان مثال :

سه قطعه گوشت خورشتي پخته شده + يك عدد تخم مر‎‎غ+ نيم ليوان حبوبات پخته شده

                                           يا

         يك ليوان حبوبات پخته شده + يك ران كامل مرغ      

                                           يا

دو قطعه كوچك گوشت پخته شده + نيم ليوان حبوبات پخته شده + يك عدد تخم مرغ + ربع ليوان 

از آنجایی که دردوره سالمندی احساس تشنگی کاهش یافته است حتی اگر تشنه نمی شوید روزانه حداقل 6 تا 8 لیوان آب بنوشید.

بعد ازظهرمصرف آب وچای را کمتر  کنید تا در شب برای دفع ادرار از خواب بیدار نشوید .

برای تامین مواد مورد بیاز بدن چه غذاهایی باید بخوریم ؟

از هر غذا چه مقدار مصرف کنیم؟

گروههای اصلی مواد غذایی

برای تامین نیاز غذایی. هرروز باید در غذایی خود از چهار گروه اصلی مواد غذایی استفاده کنیم :

1-گروه شیر و لبنیات :

این گروه شامل شیر. ماست . پنیر. کشک وبستنی است.اگرحجم یک لیوان را240میلی ليتر درنظربگیرم.آنگاه ارزش غذایی یک لیوان شیرکم چرب.با یک لیوان ماست کم چرب.بایک قوطی کبریت پنیروبا یک لیوان کشک معادل است.دقت کنیدلبنیات مصرفی باید پاستوریزه باشند.

در طول یک روز حداقل دو مورد از موارد فوق را رژیم غذایی خود مصرف کنید . به عنوان مثال:

یک لیوان شیرکم  چرب   یا +   یک لیوان ماست کم چرب                     

یک لیوان شیرکم  چرب   یا +   یک قوطی کبریت پنیر

یک لیوان شیرکم  چرب   یا +   یک قوطی کبریت پنیر+نصف لیوان کشک

در طول روز حداقل دردو وعده غذایی از شیروفرآورده آن استفاده کنید . بهتر است شیر وماست کم چربی مصرفی کنید نوشیدن یک لیوان شیر گرم قبل از خواب به برطرف شدن کم خوابی نیز کمک می کند.

2-گروه گوشت، حبوبات و مغزها: 

اين گروه شامل انواع گوشت ها مانند گوشت قرمز (گوشت گوسفند و گاو) ، گوشت سفيد (گوشت مرغ، ماهي و پرندگان) ، تخم مرغ، حبوبات (نخود، لوبيا، عدس، باقلا، لپه و ماش) و مغزها (گردو، بادام، فندوق و پسته) است.

ارزش پروتئيني سه قطعه گوشت خورشتي متوسط پخته ، با يك عدد قسمت پايين ران يك مرغ بزرگ پخته، با نصف سينه يك مرغ كوچك پخته، با يك ليوان حبوبات پخته شده، با نصف ليوان انواع مغزها و با دو عدد تخم مرغ برابر است. 

در طول يك روز حداقل دو مورد از موارد فوق را در رژيم غذايي خود قرار دهيد.

این گروه از ویتامین ها در کاهش خطر بیماری های قلبی و عروقی موثر است . ویتامین های گروه B درانواع گوشتها.تخم مرغ.شیر .حبوبات.غلات سبوس دار به مقدار کمتری در میوه ها وسبزی های دارای برگ سبز تیره وجود دارد.

جوانه غلات و حبوبات مانند جوانه گندم .عدس وجوانه ماش . سرشار از ویتامین  bوc است.

ویتامین D:

این ویتامینها با افزایش جذب کلسیم از پوکی استخوان جلوگیری می کند . برای تامین ویتامین d هر روز در مقابل نور مستقیم خورشید قرار بگیرد . تابش نور خورشید از پشت شیشه هیچ تاثیری ندارد.

ویتامین C :

با افزایش سن . میزان ویتامین c خون کم می شود . کسانی که درشرایط استرس «فشار»قرار دارد ویا سیگار می کشند به ویتامین c  احتیاج دارند . ویتامین cدر میوه ها و سبزی های تازه . مانند گوجه فرنگی فلفل سبز دلمه ای . پرتقال . کیوی و ساقه سبز پیازچه وجود دارد . پختن سبزی به مدت طولانی ویا قرار گرفتن سبزی و یا میوه خرد شده در معرض نور وهوا باعث از بین رفتن ویتامین موجود می شود.    

ویتامین E :

این وتامین در جوانه گندم . غلات سبوس دار و سبزی های دارای برگ سبز تیره وجود دارد . روغن زیتون منبع غنی ویتامین است .

مواد معدنی :

کلسیم یکی از مهمترین مواد معدنی است . این مواد در دوره سالمندی تاثیر بسیاری زیادی دارد; چرا کمبود مواد این مواد باعث پوکی استخون می شود . مصرف داروی ضد اسید معده . عدم تحرک اشکال در جذب کلسیم مواد غذایی و کمبود ویتامین D باعث کاهش کلسیم می شود. لبنیات یکی از راه های برای تامین کلسیم بدن است .

آهن :

ماده معدنی مهم است که کمبود آن منجر به کم خونی احساس خستگی و ضعف می گردد . آهن در انواع گوشتهاوتخم مرغ وغلات سبوس دار سبزی وجود دارد آهن موجود در فرآورده های گوشتی جذب خوبی دارد اما

برای جذب بهتر آهن موجود درسایر مواد غذایی مصرف میوه و سبزی سرشارازویتامین C همراه غذا توصیه می شود.

عنصردیگری روی وجود دارد.کمبود روی باعث بی اشتهای مشکلات بینایوکندی ترمیم ذخم می شود همچنین باعث می شود که مزه و طعم غذاها را کمتراحساس کنیم .مواد غذایی که حاوی روی هستند عبارتند از: انواع گوشت و جگر وتخم مرغ . شیر وفرآورده آن . غلات سبوس دار مغزه ها . حبوبات.سبزی های تیره و زردوتیره .

نوع تغذیه در دوره سالمندی بسیار مهم است.زیرا:

(1)اضافه وزن.فشارخون بالا.چربی خون بالا و قند خون بالااز مشکلات

شایعی هستند که تغذیه صحیح یکی از راه های کنترل آنها است .

در صورت کنترل نکردن این مشکلات میزان ابتلا بهبه بیماریهای مانند سکته قلبی ومغزی و سرطان ها بیشتر می شود.

با یک برنامه غذایی صحیح.می توان خطرابتلا به این بیماری را کاهش داد.

به مثالهای در این باره توجه کنید:

*مصرف کمتر چربی . میزان ابتلا به بیماری سرطان روده. پانکراس وپروستات را کم می کند .

*مصرف کمتر روغنهای جامد ونمک.ازبالا رفتن فشار خون وکسترل جلوگیری میکنند وخطر ابتلا به بیماری قلبی وعروقی را کمتر میکند.

*مصرف یک یا دو وعده در روز از میوه ها وسبزی های خطرابتلا به بیماری قلبی را 30درصد کمتر می کند.

*کاهش کلسترول خون به اندازه 10درصد.خطرسکته مغزی را 40 درصد وخطر سکته قلبی را 15درصد کاهش می دهد.

*کاهش فشار خون به اندازه 6میلی متر جیوه.خطرسکته مغزی را40درصدوخطرسکته قلبی را 15درصد کاهش میدهد

(2)با افزایش سن . توده عضلانی وسوخت وسازبدن کاهش می یابد. مصرف غذایی کمترشده وهمچنین تغییراتی در بدن ایجاد می شود که احتمال سوء تغذیه را بیشتر میکند ازجمله:

*آنزیم های گوارشی اسید معده کاهش یافته وظرفیت هضم وجذب غذا کمتر می شود.  

*ابتلا به بیماری مزمن .تغییر دراحساس طعم و مزه وبو.کاهش ترشح بزاق.

کاهش ظرفیت هضم.عدم تحرک. واکنش متقابل غذا وداروی مصرفی . ناگرانی های روحی و تنهایی. همگی می توانند اشتها را کم می کنند.

*کاهش قدرت خرید . دشواری تهیه مواد غذایی ازبازار ویا نداشتن مهارت کافی برای پخت غذا می توانند باعث شود که غذای کافی وکاملی به بدن نرسد.

*مشکلات دندان باعث میشود که غذای نرم انتخاب شده و برخی از مواد غذای مورد نیاز بدن . مانند سبزی و میوه خام از غذای روزانه حذف شوند.

پس برای مقابله با این مشکلات به یک برنامه غذایی مناسب نیاز داریم.

چگونه میتوان یک برنامه غذایی مناسب  داشته باشیم؟

برای این منظور ابتدا باید بدانیم که بدن به چه موادی نیاز دارد وبعد ازآن باید بدانیم که از چه مواد غذایی وبه چه مقدار بخوریم تا سلامتی خود را حفظ کنیم . به طورکلی  نیازهای غذایی ما شامل انرژی. پروتین . چربی. ویتامینهای .مواد غذای آب است. درباره هریک ازاین شش نیاز غذایی بیشتربخوانیم تا بیشتر بدانیم .       

بدن ما به چه موادی نیاز دارد؟

1-انرژی:

با افزایش سن . نیاز به انرژی کمتر می شود  این کم شدن نیاز به انرژی.به خاطر کوچک تر شدن بافت عضلاتی  وکاهش فعالیت فیزیکی است.

باید به اندازه اي غذا بخوریم که ضمن تامین نیاز های اصلی بدن. وزن ایده آل  خود را نیزحفظ کنند . به طور بسیار ساده . وزن ایده ال خود را می توانند به طورتقریبی حساب کنند.:

وزن مناسب برای مردان به این صورت محاسبه می شود:49کیکلو گرم به ازای 153 cm قد به اضافه یک کیلو به ازای هر یک cmقد بیشتر...

به عنوان مثال . وزن ایده آل یک مرد با قد 155cm   به شکل زیر محاسبه می شود : 

              کیلو گرم 51=2+49   2=153-155

توجه :روش فوق تخمین کلی است .

داشتن وزن کم کمک می کنند تا فشار خون . و چربی خون در حد طبیعی بمانند .همچنین هنگامی وزن بدن مناسب باشد . خطر ایجاد سرطان روده .پروستات. کیسه صفرا پستان و تخمدان کم میشود .

2-پروتئین:

مقدار پروتین بدن در دوره سالمندی کم می شود بنابراین در این دوره بیشتری مصرف کنید .

سوءتغذیه پروتئین یعنی کمبود پروتئین به سیستم دفاعی بدن اسیب می رساند وبدن را مستعدابتلا به بیماری می کند. پس با مصرف پروتیئن از ابتلا به بسیاری از بیماری ها پیشگیری می کنید .

3-چربی:

با افزایش سن و بر مقدار چربی بدن افزایش می یابد چربی از منابع پر انرژی محسوب می شود چربی در بهبود طمع غذاوکمک برای جذب ویتامین های محلول در چربی  وتامین اسید چرب ضروری نقش مهمی دارند .از طرف مصرف زیاد چربی و روغن های جامد باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی و برخی از سرطان ها  می شوند.

با در نظر گرفتن نیاز افراد سالمند ،معلول و حتی برای پیشگیری از عوارض ناشی از استفاده پله و با توجه به عدم پیش بینی فضای مناسب و کافی برای آسانسور از بالابرهای خانگی استفاده می شود . 

*یکی از عوامل مهم افزایش عمر بالابر، طراحی و ساختار اولیه در بالابر می باشد . 
*استفاده از اجناس عالی جهت مونتاژ دستگاه . 
*بالا بردن ضریب سیستم لا توجه به نوع دستگاه (حدوداً دو برابر بالاتر ، جهت جلوگیری از اصطحلاک دستگاه ) 
*استفاده از سیستم روغن کاری اتوماتیک در قطعاتی که احتیاج به روغن کاری دارد.
*بهینه سازی در مصرف برق تا میزان 40درصد 
*جلوگیری از سقوط آزاد *
حرکت نرم و بی صدا 
*توصیه می شود دستگاه هر چند وقت یک بار با توجه به نوع کاربری آن ، کلیه قطعات پر استفاده آن بررسی شود 
*توجه به دستور العمل و نحوه آموزش استفاده ی صحیح 
*با طراحی توسط نرم افزار های مهندسی 
*استفاده از سازه فلزی استاندارد 
*استفاده از جک هیدورلیکی که از لحاظ ساختاری مناسب و مطابق استاندارد باشد 
*داشتن ویژگی منحصر به فرد به منظور جلوگیری از سقوط آزاد .
*دارا بودن سیستم ترمز بر روی ریل ها جهت جلوگیری از سقوط کابین . 
*استفاده از دو ردیف سیستم بکسل مجزا . بالابر خانگی اصفهان
*بکار بردن سیستم تنظیم وزن ( در صورت بالا بودن وزن کالا متوقف می گردد ) 
*دارای سیستم برق به صورت بی سیم که از برق گرفتگی جلوگیری می نماید. 
*استفاده از چرخ های حرکتی از نوع ضد سازش . (پلی آمید – زلامید) 
*با قیمت مناسب *قابل ارسال و نصب راحت در کلیه نقاط کشور 
*دارای ایمنی و امیت مناسب *دارای 10 سال خدمات پس از فروش 
*این بالابرها دارای شیر ترکیدگی هستند که در صورت پارگی شیلنگ های ورود و خروجی روغن باعث پایین آمدن با همان سرعت قبلی شده و از سقوط آزاد جلوگیری می کند 
*قابلیت استفاده از ریموت کنترل جهت فرمان بالا و پایین 
*بالابرهای هیدرولیک با برق تک فاز بیشترین نیرو را نسبت به سیستم بالابر گیریبکسی را دارد. 
*قابل نصب در ساختمان های مسکونی ، تجاری ،یا ساختمان های خاص و مکان های ویژه می باشد . 
*دارای نصب سیستم دو سرعته بر روی جک که از شوک حرکتی جلوگیری می کند و باعث ارستارت و توقف نرم و بدون شوک می باشد .
*در صورت تمایل مشتری سرویس و نگهداری به صورت مستمر ماهیانه یا هفتگی انجام بگیرد *
*دارای سیستم عیب یابی متصل به پیام کوتاه که به کاربر ایرادات اطلاع داده می شود . 
*دارای سیستم اتوماتیک بلک اوت (Black Out) که در مواقع قطع برق دستگاه یک ایستگاه به صورت اتوماتیک پایین می آید . 
* دارای سیستم دستی که در زمان قطع برق می توان از شیر با فرمان دستی استفاده کرد . 
* بدون استفاده از چاله و استفاده از موتورخانه ( با استفاده از موتورهای کوچک خاص ) . 
* در این نوع دستگاه ها به جای استفاده از میکروسویچ می توان از سنسورهای مغناطیسی هم استفاده کرد .

*در فروشگاه ها با توجه به در نظر گرفتن کمبود فضا و حجم زیاد کالا و عدم توانای برای جابه جای کالاهای سنگین توسط نیروی کار انسانی از بالابرهای فروشگاهی در مراکز تجاری و فروشگاهها استفاده می شود . 
*یکی از عوامل مهم افزایش عمر بالابر طراحی و ساختار اولیه در سیستم بالابر می باشد
*استفاده از قطعات خوب جهت مونتاژ دستگاه *بالا بردن ضریب سیستم با توجه به نوع دستگاه حدوداً دو برابر بالاتر ، جهت کم اصطحلاک بودن دستگاه 
* استفاده از سیستم روغن کاری اتوماتیک در قطعاتی که احتیاج به روغن کاری دارد *دارای تأیید از سازمان شهرداری و آتش نشانی .
*میزان مصرف برق کمتر * جلوگیری از سقوط آزاد 
*حرکت نرم و بی صدا افزایش عمر 
*دستگاه باید هر چند وقت یک بار با توجه به نوع کاربری کلیه موارد اصطحلاکی آن بررسی شود . 
1- باید با توجه به دستور العمل و نحوه آموزش دستگاه به صورت صحیح از آن استفاده گردد 
2- استفاده از طراحی مناسب 
3 استفاده از سازه فلزی استاندارد 
4- استفاده از جک هیدورلیکی که از لحاظ ساخت مطابق استاندارد باشد 
5- استفاده از شیر ترکیدگی به منظور جلوگیری از سقوط آزاد 
6 دارا بودن سیستم ترمز بر روی ریل ها جهت جلوگیری از سقوط کابین 
7- باید از دو ردیف سیستم بکسل مجزا استفاده گردد . 
8- دستگاه باید شیر تنظیم فشار داشته باشد که در صورت بالا بودن وزن کالا ، قطع گردد 
9- سیستم برق آن به صورت بی سیم باشد( وایرلس ) تا از خطر برق گرفتگی جلوگیری کند 
10- چرخ های حرکتی باید از نوع ضد سایش استفاده شده باشد 
11- *دارای قیمت مناسب
بالابر فروشگاهی اصفهان
12- *قابل ارسال به کلیه نقاط کشور 
13- *دارای ایمنی و امنیت بالا 
14- *دارای 10 سال خدمات پس از فروش
15- *این بالابرها دارای شیر ترکیدگی هستند که اگر در زمان پارگی شیلنگ ورود و خروجی روغن باعث پایین آمدن با همان سرعت قبلی شده و از سقوط آزاد جلوگیری می کند 
16- *قابلیت استفاده از ریموت کنترل جهت فرمان بالا و پایین 
17- * استفاده از پرده نوری (لیزری ) که در صورت بیرون بودن شیی از سطح کفی باعث فرمان توقف به دستگاه را می دهد . 
18- *در این نوع بالابرها تا میزان 50 درصد از میزان مصرف برق کاهش می دهد 
19- *تأمین قطعات مصرفی تا 10 سال $119- *در این نوع بالابرها معمولاً به جهت ایمنی بالا از دور ردیف سیم بکسل مجزا استفاده می شود 
20 *همچنین این بالابر دارای این قابلیت می باشد که در صورتی که میزان بار بیش از حد مجاز باشد فرمان توقف می دهد . 
21- *کلیه موارد ایمنی مطابق با استانداردها می باشد 
22- *بر روی این نوع دستگاه ها می توان سیستم درایو را هم اضافه کردن ( جهت حرکت نرم در استارت و توقف ) بالابرهای ثابت معمولاً در انبارها- خطوط تولید- کارگاه ها - تعمیرگاه های خودرو سالن های غذا خوری و ... قابل استفاده می باشد این دسته بالابرها قابلیت جا به جایی حمل بارهای سنگین از 250 کیلوگرم تا میزان 80000 کیلوگرم را دارا می باشد . 
23- در این نوع بالابر به خاطر استفاده از سیستم هیدرولیک دارای ضریب ایمنی فوق العاده ای دارا می باشد 
24 در این مدل بالابرها نیاز به چاهک نمی باشد 
25 دارای سه نوع جک هیدرولیک به صورت یک طرفه و دو طرفه پیستون دار و تلسکوپی می باشد . که هر کدام باتوجه به نوع عملکرد از آن استفاده می گردد
26 در مکان هایی که بخواهند جک را مستقیم به کفی متصل کنند از نوع تلسکوپی استفاده می شود
27- نوع دیگر جک که یک طرفه است را بیشتر برای مواردی که ارتفاع آن زیاد است استفاده می شود . 
28- بالابرهای سیار صرفاً قابل جا به جایی می باشد و قابلیت حمل و نقل را دارد که در مکان های مانند ، سالن های ورزشی ، مساجد ، مکان های با ارتفاع بلند ، جهت تعویض سیستم های روشنایی شهری و سوله ها و... استفاده می گردد که در چند نوع ریلی ، تلسکوپی ، آکاردونی می باشد که از جنس آلومینیوم و آهن ساخته می شود بیشترین نوع استفاده از این دستگاه بصورت تک نفره با ظرفیت پایین ساخته و مصرف می شود . 
29- استفاده از یک سازه محکم و عالی و بدون لرزش از نوع جوش و یا از نوع پیچ و مهره بسیار قابل اهمیت است 
30- *استفاده از یکی از دو نوع سازه با توجه به نوع فضا که دو ستونه یا چهار ستونه باشد بسار مهم است 
31- استفاده و انتخاب مناسب در نوع سیم بکسل در دستگاه باعث حرکت نرم می باشد

سیستم کنترل برق می باشد 
. الف ) سیستم هیدرولیک 1- جک هیدرولیک چیست ؟ جک هیدرولیک جکی است که تشکیل یافته از 1- میل کرم 2- لوله سیلندر 3- گلو 4- پیستون 5-لوازم آب بندی- که با مونتاژ کردن آنها می توان جکی ساخت که باعث جا به جایی کفی لیفتراکی می باشد ( جک هیدولیک در دو نوع 1- یک طرفه و 2- دو طرفه3-تلسکوپی ) ساخته می شود که هر نوع بستگی به ارتفاع بالابر را دارد . 2- یونیت هیدرولیک چیست ؟ یونیت هیدرولیک سیستمی است شامل 1- الکتروموتور 2- پمپ هیدورلیک 3- شیر فرمان 4- شیر تنظیم فشار 5- شیر تنظیم سرعت 6- مخزن روغن 7- روغن که از مونتاژ قطعات بالا می توان یک سیستم کامل را ساخت . در نتیجه کوپله کردن(درگیری) الکتر به پمپ که باعث کشیدن روغن به داخل پمپ و با فشار به به داخل سیلندر جک هیدرولیک تزریق می شود که باعث به حرکت در آوردن آن می شود . نحوه عمل کرد فرمان برق آن در مرحله بالا رفتن به صورت روشن ، بالا می رود و در پایین آمدن به صورت خاموش که این قابلیت در مصرف برق تا میزان 40درصدصرفه جویی می شود . ب) سازه 4- ریل چیست ؟ ریل سازه فلزی است که بسته به نوع عملکرد بالابر تعیین میگردد که معمولاً 1- از آهن H 2- ناودانی 3- انواع تی (T) 4- ریل های آلومینیم استفاده می گردد که باعث بالا و پایین آمدن کفی به صورت راهنما(گاید) می باشد 5- کفی لیفتراکی چیست ؟ کفی لیفتراکی ساخته شده از سازه فلزی نسبتاً سبکی است که بسته به اندازه محیط کار ساخته و باعث می شود که کابین یا اتاقک محافظ روی آن نصب گردد . 6-کفشک چیست ؟ نوعی پلاستیک فشرده که در دو نوع پلی آمید و زلامید است که بین کفی و ریل نصب می گردد باعث حرکت نرم بر روی ریل می باشد . ج)تابلو برق چیست ؟ تابلو برق متشکل شده از رله ، کنتاکتور، محافظ برق ، مینیاتوری، میکروسوئیچ و... می باشد که برق شهر به آن متصل می گردد . فرمان بالا و پائین توسط اپراتور را می دهد که در زمان قطع برق هم مقداری برق ذخیره شده استفاده از بالابر 7-گیریبکس چیست ؟ به بیان ساده یک جعبه متشکل شده از چرخ دنده ها مختلف در نوع های گوناگون که باعث تغییر افزایش دور و قدرت الکترموتور می شود که بیشتر از دو نوع کتابی و حلزونی استفاده می گردد . 8-الکترموتور چیست ؟ هسته سیم پیچی شده است که با دادن دو قطب برق منفی و مثبت باعث به حرکت در آوردن دورانی هسته شده که در دو نوع 1- تک فاز 2- سه فاز تقسیم بندی می گردد . و دارای ولتاژهای متفاوت هستند.

سالهاست که بشر امروزی با توجه به پیشرفته شدن و ماشینی شدن زندگی و کمبود ها بر آن شده است تا به بهترین شکل از کلیه امکنات خود در جهت ایجاد فضاهای بهینه  بهترین استفاده را ببرد . سقف های متحرک انواع مختلفی از جمله :

• سقف متحرک استخر
• سقف متحرک مساجد
• سقف های متحرک باشگاه های ورزشی
• سقفهای متحرک حیاط منازل

را شامل

طبیعی است که ساختار تمامی موارد قید شده مبتنی بر استفاده از برق است .

انواع موارد قید شده دارای محاسنی از جمله بهبود فضا و ایجاد سایبان هایی که امکان استفاده بهینه از مکان را میدهد شامل میگردد .

ثبت سفارش سقف و سایبان متحرک

موارد زیر در همکاری شرکت فنی و فلزی موسوی نسبت به مشتریان به صورت ویژه لحاظ میگردد

دریافت نیازسنجی از مشتری

ارائه راهکار و پیشنهاد جهت پوشش مشکل

طراحی سه بعدی اولیه

ارائه فایل سه بعدی به مشتری به عنوان سند همکاری

اجرای درست و دقیق سقف مطابق با فایل طراحی شده

ساخت بناهایی  با سقف منعطف از اعصار پیشین رواج داشت. بناهای تاریخی بسیاری با سقف بازشو وجود دارد. از ولاهای رومی تا چادر عشایر.   ولاهای نوع اولیه تاتر رومی مرکب از تیرهای چوبی و ترکه های عمودی است که با طناب به هم متصل شدند. طناب های می‌توانستند به طور موازی مابین تیرها حرکت کنند. با کشیدن طناب‌ها می‌توانستند زاویه قرارگیری سقف را با توجه به نور خورشید تغییر دهند. سازه اصلی چادرهای مخروطی شکل از تیرهای چوبی است. محل قرارگیری راه خروج دود در راس چادر مطابق جهت باد تغییر می‌کند. همچنین پوسته‌های یکسان  با ارتفاع متفاوت  قابل برپایی بودند. (Walter, 2006) قدیمی‌ترین تصویر باقی‌مانده از سقف متحرک حیاط شکل متعلق به 13 قرن قبل از میلاد تصویر پادشاه آشور، آشوربانیپال را با چتر خورشیدی، نشانگر قدرت و سلامت جاویدان، نشان می‌دهد.  این ساختمان پس از گذشت سال‌ها همچنان به شکل اولیه خود باقی مانده است. پرده با نیروی کششی و تیر مرکزی که نیروی فشاری هر واحد را تحمل می‌کند. در قرن پانزدهم میلادی لئوناردو داوینچی بر اساس مطالعات فراوان سازه‌ای، یک مکانیزم مسطح ساده قابل گسترش را طراحی و در جلد اول کتاب خود معرفی کرد. (چیلتون, 1386) در باغسازی دوران قاجار ایران سازه‌های سبک در باغ‌ها برای برافراشتن چادر میان چمن رواج داشت. (ایرانی بهبهانی, 1382) در زیر این چادرها در تابستان فضایی مفرح برای گذران اوقات فراغت و برپایی میهمانی‌ها و مراسم جشن و عزا به وجود می‌آمد. چادر ایلات و عشایر در ایران نمونه بارز انعطاف‌پذیری مطابق با شرایط اقلیمی منطقه می‌باشد.

سایبان متحرک 

با 20 سال سابقه و تجربه در زمینه تولید و فروش محصولاتی از قبیل دستگاه های ساینده سنگ و برش سنگ و سنگ های ساب با گروه و کارکنانی متخصص در این زمینه فعالیت خود را با هدف پیشرفت و ارتقا محصولات خود آعاز نموده است. ما بر این باور بوده ایم که با راه اندازی این سایت از این پس محصولات خود را با کیفیتی مناسب معرفی نموده و بتوانیم در سراسر ایران عرضه نماییم. گروه صنعتی آبرالوکس افتخار همکاری با گروه ها و شرکت هایی همچون .....داشته است خدمات گروه صنعتی آبرالوکس عبارنتد از: - تولید انواع دستگاه های ساب کف - تولید دستگاه های ویژه ساب - سوپر شاین و اسپانچ لوکس - اکپوکس سیسنم تعمیر سنگ - محافظت سرخوردن اکپوکس - انواع پاک کننده های سنگ - تقویت کنند ه سنک - مراقبت از سنگ - رنگ آمیزی سنگ - تا داشته برآن را خود تلاش آبرالوکس صنعی گروههمواره از بیش کارایی و کیفیت با نماید عرضه و تولید رامحصولاتی با سنگ.و از مراقبت و مرمت و ترمیم زمینه در .تولیداتیپیش گامی خود این و سنگ شدن فرسوده از شود جلوگیری کاراین دادن جلوه بهتر به کمک و شهری نمای سازی باز سوی بهاست - توانسته که کرانش، بی الطاف خاطر به شاکریم را خدا آخردر با محصولات ارائه دلیل به نماییم جلب را خود مشتریان نظرایم زیبایی شهر کیفیت در سطح جهانی .

با 20 سال سابقه و تجربه در زمینه تولید و فروش محصولاتی از قبیل دستگاه های ساینده سنگ و برش سنگ و سنگ های ساب با گروه و کارکنانی متخصص در این زمینه فعالیت خود را با هدف پیشرفت و ارتقا محصولات خود آعاز نموده است. ما بر این باور بوده ایم که با راه اندازی این سایت از این پس محصولات خود را با کیفیتی مناسب معرفی نموده و بتوانیم در سراسر ایران عرضه نماییم. گروه صنعتی آبرالوکس افتخار همکاری با گروه ها و شرکت هایی همچون .....داشته است خدمات گروه صنعتی آبرالوکس عبارنتد از: - تولید انواع دستگاه های ساب کف - تولید دستگاه های ویژه ساب - سوپر شاین و اسپانچ لوکس - اکپوکس سیسنم تعمیر سنگ - محافظت سرخوردن اکپوکس - انواع پاک کننده های سنگ - تقویت کنند ه سنک - مراقبت از سنگ - رنگ آمیزی سنگ - تا داشته برآن را خود تلاش آبرالوکس صنعی گروههمواره از بیش کارایی و کیفیت با نماید عرضه و تولید رامحصولاتی با سنگ.و از مراقبت و مرمت و ترمیم زمینه در .تولیداتیپیش گامی خود این و سنگ شدن فرسوده از شود جلوگیری کاراین دادن جلوه بهتر به کمک و شهری نمای سازی باز سوی بهاست - توانسته که کرانش، بی الطاف خاطر به شاکریم را خدا آخردر با محصولات ارائه دلیل به نماییم جلب را خود مشتریان نظرایم زیبایی شهر کیفیت در سطح جهانی .